«Аннотация Настоящая дипломная работа включает в себя 94 страницы, состоит из введения, трех глав, заключения и списка используемых источников. ...»

********** *********** ********* **************, **************** * *. «*» *. 1 **. 61 ********** ******* ** ******** * ******* ********** *********** *********** *** *********** *********, ****** * ******* ***** ******** * ******* ********** ****, ************ ************ ********* *** ******* ******* *** ************* ********** **********, ***** ************* ** ********** * ** **************.

************ ******** ******** ************ ************ ***** ****, ************ ************, ****** **********, *** *** ****** *********** ******* ************* * *** ************** ********** ******** * ***** ***** ****** **********. *** ******** **** ************ ********** *** *********** ****, ***** **** *********** *********. **********, ***** **** **** **** ***** *********** **** ****** *************.

* ********** ************* ***** * ***, *** ******* **** ***** *** *** ********** * **** ********** – *********** *** ******* ****** ********* **** *****, *************, ******** *** ********** ***********^[63].

*.*. ****** ** *** *********: «... * ****** *********** ****** ****** ****** ***** *********** *** *** **********. ********, **** ***** ************* *************** ** ******** * ****** ********** ********, *********** *** ********** ***********, ** ********, *** ******* ***** *********** *** ********** ********* ******** **********»^[64].

***** *****, *. *. ****** *******, *** ********, *********** **** ***********, ******** ************, **** *** *********** * ***** *** ********** * *********** * ****** ******, * ***** ********** ********** ** ***** ************. *************, ************* ***** ********** ***** *********** ******** *** **********, ******** ** ***** ****** ***** ********* *********** *********** ******* ****** * ********** ************.

*************, * *. 1 **. 38 ** ** ************ *********: « ** ******** ************* ********** ***** ****, ************ ************ *** *** ********** *** *********** ******* ****** * ********** *********** ********** ** ***** ************…». ****** **** ***** **********, *** ********** **** * *********** *** ************ – *** *** ***** ****** ********. ********** ******* ***** – ********** ****, ************ ************, ******** ******** ***** ********, ********* * *********** ***** ***** ****. * ****** ************** **********, ********* ************* ******** **** – ********** **** * ****** ****** * ********* ***** ******* ********** ** ***** ************. ** ****, ** ********** ***** ****, ************ ************, *** ******* *. *. ******, * *** **** ********** ***** **** *********** ****. ********, *********, **** **** *********** *********** * ****** ******, ******** *** ****, * ************ ******* ********** *** ****** **** ********** **** ****. ***** *******, ******** **** *********** ** *********** *****, * *********** ****, ************ ************. *** **** ************** *********** ***** ************** **** «*»: *********** **** ******* ****** * ********** *********** ********** ** ***** ************. *************, ********** ********** * ********** ***** **** ***** * ********** ********** ****, ************ ************.

******** ** **, *** ********* **************** ** ************** *******, ********* * ***********, ** ** ******** **** ********** * ***, ***** ********, ******** **** ****, ************ ************, ***** ********* ******* * ******* ************* ********** ****** *****. **** ************* * ****** ********* *********, * ******* ********** ********** ***** ********** ***********, ******** ***** ****************** * ******** ************ *****.

******, ******* *********, *** * ********** ************ ****** **** ********* *********** * *********** *** ************ ******* ******, * ** ******** *********. *******, *** ************ ***************, ***** ********* * ********* *********** ** ************* *********, ********, * ***** * *** *******, ***** *********** ********** ************ ******.

*********** **** ******* ****** ************ *** ***** *************, *********** ** ************ ******** *** *** ******* (* ****** ********** **** **** ************* *** ********** * *. *.) * ****** ******. **************, *** ******* ****** ****** ** ******* ******, ********* ********** * ****** 318 ** **, *** ****** *********** ************* ******, *** ************ **** ******************* *** *************** ******, * ***** ***** ************ ****, *********** * ************* ******* ******* ***************** ************ * ********* ***, ** *********** ** **** * ********* ***********. **** ********** *********** **** * *** *******, ******* ** ********* ******* ** ********* * ************* ************, ******* ***, ** ***********.

******* ** *******, *** *** ******** ****** * ********* **. 38 ** ** ********** ************* ****** ******, *********** * ******************, ************** * ************ * ***************** ** ******* ** *********** * *********** ************.

********** *********** ********** ***** ***** ************ ******** ***** ** *********** ********** ****** ********** **************** – ************** ************. ******** *********** ********** ***** ************ ***** ********** ****, *** ************ * ******* ************, ********* ************ ******* ********* * ********* ***** ****.

********* *********** ********* * *********** ********* * ******* ************ ********* ************ ********** ************ ******* ***** ********, *** *********** **** ***** ** ******* ********** *****. **************, *** ************ ********* ***** ******** *********** **** ********* ********** ************. *** ********** * * ***** ******* ********** *********. ****** 66 ** ** **********, *** **** * ****** ********* ** ************* * ************ ** ***** ********* ********, * ** ********* ** ************ – **** ********* ************* ***** *** ******* ******** ****** **** *********, **************** *************** ******* ********* ***** **. ***** *******, ***** ******* ************* ********** ********, ** ******* ******** * ******* ************ ********* ** ************* ***** **** ********* **************** *********** ************, * ** ********* ************ ********* **** ******** ** ********. *** ******* ********* *** *********** ******** *********** ***** *** ********** ****, ************ **************** ******** *** ************* ********* ************.

*** ********** ** **************** ** *** ********** «********* *******», * ******* ************* *************** ********** ************ ******** ********** ****** ************. ************ **** ***** ************ ********** ************ ********* **** ****** ** ******* ************ ************. ******* ****** ******** ********** *****, ************ *** ********** ** ********** ***** ************, ************** * ****** **** ** *********, ********** ************* * ******** *************** ****.

************ ********* ********* * *********** ************* *** *************** ************ ***** * ***** * ************ * *. 2 **. 30 ** ** *********** *********** * ********* *************** ** ************* ****** * ******* * ************ ************, ** **** ***** ********** *******, ** ********** ******* ************* ********* * **** ******* ******* ** **** ***** **** *** *** ***** ******* *********. *** ********** **** ** ************* * ******-** ************ ******* *********, ** * ***** *********** *****, * *** *********** ****** *********** *********** ************, ****** ********** * ***** ********* ********* ** ************, * ********** ******** ********* *************. ***** ****** ********** **********, ************ ************* **** * ******** *** ****************** ************. ****** ** ************* ********, * ***** ******* ******* *********, ******** ** *************, *** ** ********* **** ****, ******* ************** ********** ******* *** ***** ******* ************. **** ************* *** ********* * ****** ********** *****, ** ************ ****** ***********, * **** ********** ****. **** ** ** ********, ** *************** ********* ** ******** * *********** ******.

***** ******** ***** ** ********** ****, ************ ************ ********** ************* * ***, ***** ********** ********* *******, * ******** ******* ***** *********** ********** ***** ************** ****.

* ************ ******* ****** *********, *** ******* *********** ********** ***** * ******** ********** ********* ********* *********** * ***** * ***, *** ********* ***** ************** * ******* ********** ************* *********** ************** *** **** ** * ***** ****, ** * ********, ***** **********, ******** ******** **********, ******** ** ************** *** ****** *** ****, ************** *** ******* ******** *** *********** ********* * ************ ************ *********** ******** * *.*.^[65] ***** *********** *********** ********* – *********** ******* * ********** ****, ************ ************. ** ********** ***********, *** *** * ******* ******* **** ******* ************* ********** ***** *********** *** **************. * ******** ********* *********** ************** *** ********* ** ************** *** ****** ***, ************ ***** ** *********** ******* * ********* ****** ***** – ********** *****, ************** ************ ********** ************ ****** * *********** ********** ****, *** ************.

*** ********** *. *. ********, * ******** ********** ************* ******** ****** ***** ****** ****** *********** *******, * *****, ***** ********* *********, ********** * ******* ***** ********** *********** * *********** *** * *************** ****** ******, *********** *** **** ** ****** * ********** * ******** ********* **********, ** ***** * ********** * ************** *************** **********^[66].

****** ******** ********** ******** ********** ***** ** *********** ******* * ***** ** ********** ***** * ******** **********. ********, ***** ***** ********** ********* **** ********** ************** * ****** ******* ***********, *** ***** ********** ***.

********* * *********** ****************** *******, *********** **** * ******** **********, ******* ********* ************* ******* ***** ******** *********** * ********* *************** ** ** ************, ** ********** ******** ************** ********** ****. *********** *** ****** ********** ******. * ****** ********** ***** **** ***** ********* ****** ******** ** *********** ** ************, *************** ************** ************ ** ******** * *********** ******.

***** *******, ******* ********** ***, *********** *** ********** ****, ************ ************ – *** ************* ******* ******* ************ *********, ********** * *********** ***** ****, ************ ************ *** *** **********, ************ * ************ ************ ***** ********* * ******* ************ ********* ************ ***** ************ * *************** *** **********.

********* ************* ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ********** ***** ********* * ****** *********** **************, ********* ********, *** ******* ********, ************ ** ********** ***** ****, ************ ************, ******** ************.

Таким образом, в рамках данной главы мы определили сущность уголовно-правового задержания лица, совершившего преступление, сопровождающегося причинением ему вреда.

Мы определили, что уголовное правоотношение, связанное с причинением вреда лицу, совершившему преступление при его задержании – это возникающая на основе нормы права, предусмотренной статьёй 38 УК РФ, общественная связь между лицом, совершившим преступление и лицом, его задерживающим, содержанием которого является возможность последнего причинить вред лицу, совершившему преступление в процессе его задержания в случае наступления предусмотренных нормой обстоятельств.

Мы сделали уголовно-правовую характеристику лицу, совершившему общественно-опасное деяние и определили основание для причинения ему вреда при задержании. На наш взгляд, в качестве единственного основания причинения вреда задерживаемому лицу уголовный закон в статье 38 определяет невозможность иными средствами задержать лицо, совершившее преступление, что обуславливается высокой общественной опасностью совершенного деяния и особенностями обстановки задержания.

Также в данной главе мы обозначили пределы и условия правомерности применения мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление.

3 Разграничение причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, и других обстоятельств, исключающих преступность деяния

3.1 Отличия от необходимой обороны

В главе 8 Уголовного кодекса России содержится шесть обстоятельств, исключающих преступность деяния, каждое из которых обладает своими признаками, основаниями причинения вреда и условиями правомерности его причинения. С тем, чтобы правильно определить наличие того или иного обстоятельства из этой системы, необходимо чётко себе представлять их отличия.

Проводя разграничение причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, и причинение вреда при необходимой обороне, следует отметить то обстоятельство, что до 1997 года задержание лиц, совершивших преступления, рассматривалось в рамках положений о необходимой обороне, что оказало безусловное влияние на судебную практику и развитие теории. Новое уголовное законодательство изменило это положение, включив в систему обстоятельств, исключающих преступность деяния, правомерную возможность причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление. В этой связи актуальным представляется подробное рассмотрение признаков, которые отличают это обстоятельство от необходимой обороны.

Первоначальная редакция статьи 37 УК РФ, с точки зрения законодателя, не соответствовала условиям, существующим в государстве, а поэтому данная норма не удовлетворяла требованиям уголовной практики. Новая редакция ст. 37 УК РФ, принятая 8.02. 2002 г., расширила пределы правомерного причинения вреда в состоянии необходимой обороны, дифференцировав их в зависимости от характера посягательства^[67].

Части 1 и 2 статьи 37 Уголовного кодекса России определяют: «Не является преступлением причинение вреда посягающему лицу в состоянии необходимой обороны, то есть при защите личности и прав обороняющегося или других лиц, охраняемых законом интересов общества или государства от общественно опасного посягательства, если это посягательство было сопряжено с насилием, опасным для жизни обороняющегося или другого лица, либо с непосредственной угрозой применения такого насилия. Защита от посягательства, не сопряжённого с насилием, опасным для жизни обороняющегося или другого лица, либо с непосредственной угрозой применения такого насилия, является правомерной, если при этом не было допущено превышения пределов необходимой обороны, то есть умышленных действий, явно не соответствующих характеру и опасности посягательства».

Социально-правовая сущность акта необходимой обороны состоит в том, что посредством причинения вреда осуществляется пресечение общественно опасного посягательства, направленного на права и свободы конкретной личности, либо охраняемые законом интересы общества или государства. Это право является важной гарантией реализации конституционных положений о неприкосновенности личности, собственности и жилища граждан, а также обеспечивает условия для выполнения гражданами их долга по защите интересов всего общества и государства.

Так, рассмотрим практический пример необходимой обороны.

Рядовой войсковой части 51460 К. по приговору военного суда Краснореченского гарнизона (ДВО) был признан виновным в нарушении уставных правил взаимоотношений с сослуживцем рядовым М., повлекшем причинение потерпевшему тяжкого телесного повреждения.

Указанные действия К. совершил при следующих установленных судом обстоятельствах.

При построении подразделения в казарме М. случайно наступил на ногу К., который в связи с этим оттолкнул от себя М.

Последний, выражая недовольство действиями К., нанес ему удар кулаком по лицу, разбив его до крови. В ответ К. тоже ударил М. кулаком по лицу, причинив ему перелом нижней челюсти.

********** **** * ************ *******, ******* *** **************** ******** ****** *****, *** *********** ************** ********* ***** ********** * ********** ***** ****** ********* **** *********** *********. ****** ***** **** ********* * ***, *** ************ ******** ******** ******, ************ ********* ** **** ***************.

*** ***** ****** *** ****** ********* ************* ****** ****** *. * ***, *** ** **** **** ********* ********* *, ******* ********** ****, ****** * *********, *** ***** ***** ****** ********* ******** *****.

******* *** ****** * ************ *********** ****** * ******, *** *. ********* * ********* *********** ******* * ***** **** ******* ** **** *. * ***** ******** **** ** *************** **************.

** ********* ***********, *** ****** ********* * ************ ** **. 37 ** ********** ********* ******* ************ ******** *********, *********** * ********* *********** ******* * ********* * ********* **** **** ** *********** ******* ************^[68].

****** 37 ** ** ********* ******* *************, *********** ************ ******, *************, ********** **********, ******* ** ******* * ********* ************, ************* * ****** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************ * *** ********** ***** * ********** *********** *******. * ****** ******, *** *********** ****, *********** ******* ************ ********* *********** ********, * ***** *** ********** ***** ************ ****************** ******* – * ******* **********. *** *********** ******* *********** ****, ***** ***********, ******, * ********** *** ************ ****** ************ ****, ***** ****** ******** ************ ***********.

** *** ******, ********** ***** *** *********** ******* ** ******** ************ **********, *** *** ********** ***** *********** ********* *** *********** ******* ************ * *** ********* ***** – ** ********* ********** ***** ********** ******* ************ **********. ***** *** * *** ********** ***** ****, ************ ************, *** *** **********, * **** ****** ***** ******** ** ************ ********** ***** ********.

***** *****, ************* * ************ *********** ****************** *******, * ******, ***** *** ********* *********** ******* ************** ** ****** *** *** ********** ******* ******** ******** * ***********, ***** ******** * ** ********** ******** ******** ****** – ******* ********* ****. * ************ * ** ******** **********, *** ****** *** ******, **** **************** ******* ** ************ ********** *********** ** *** ************. * ****** ********* ************** ** ******** *********** ****************** *******, *** ******** ******, * ** *********** ************ *********** *********** ******* * ********* * ******** ***** ****. ** *** ********* ***** 3 ****** 37 ** **: «***** ** *********** ******* ***** * ****** **** *** **** ********** ** ** **************** *** **** *********** ********** * ********** *********…». * **** ****** ****** ******** ** ********** ******** ******** ****** * ** *********, ******* ******* ********** ** ***** ***********.

***** ****** ******** ** ********** ********* **************** * ************ *** ********** ***** * ****** *********** *******, *** *** ****** ********* **** * *********** ********* ********* ** ************ ***** ******* ***** ** *********** ****** ********** ****** ***** * ****** ********** *********** *******.

***** *******, ** *************** ********* *** *** ************** * ***** *********. ************ ******* ******* * ***, *** *** ********** ***** ****, ************ ************ * ****** *** ********** ************ ****************** *******, ******* ******** ****** ** ******** *********** ** **** *******, * *** *********** ******* – ****** * ******* ********* ************** ** ****** *** **** ** ******** ******** *** ***********.

********** ********** ************* ******** ********* ********** ***** * ******* ************* ********** *****.

** *** ******, ********* ***** ***** ** ************** *******, ********* * ************** ***** ** *********** *******, *** *** ***** ** ****** ***** **** * ****** ***** *********, ** ************ *******, *************** *. 2 **. 45 *********** **. *** ** ********* * * ***** ** ****** ** *********** ******** **************. ********* ****** * *. 2 **. 37 **** *********** ** *********** ************* ***** ***** * **** ***, ********** ** ** **************** *** **** *********** ********** * ********** *********, ** **** ********* ** ********** *****-**** ***********. *********** ************* ***** ******* ************* *********** ******* ** ************** ** ******** ********, ******** *** ***********, *** *** ******* (*** ******) ****** ********** * ** ***** **** ***** **********, *** *** ******** **** * **** ***** – *** ************ ***** ****** ******** *** *****-**** *******, ***** ***, * ******* ******* *********** ******, ** **** *********** ******* ********. ********* ***** ************* ************* ****** ** ******** ****** ** *********** ******** **************, ******* ******** ********** ***** ***********, * *********** ******** ***** ********, **** ** *************** ********* * ******* ************ ********* **************. *******, ** *** ******, ****** 37 ********** ******* ****** ********** ** ********* *********** ******* * ** ******* ** *************, * *******, *** ******* ***** *********** ************ ************ ***** (** **** ******* ******) * ********* *********** ******* * ********* *** ********** ***** ***** *********** ****.

******* ******** *********** ************** ***** ******** *. 2 **. 37 **. ************ *************: «****** ** **************…******** ***********, ****…». ** ***** **** ****** ***** ********** ************* ************ *****, ** ** ******, *** *** **** **********, ******* ********** **** ** ************** ***, *** *** ******* * *. 1 **. 37 **: «** ******** ************* ********** ***** *********** **** * ********* *********** *******…».

** ********** ****** ***** *******, *** * ****** ********** ***** * ********* ********* ***** ************* ************** *********** ****** ***** ******** *** **** ****** ****, **** **** ****** ***, **** ********* ******** * *********** ** *********** ******** **************. ****** ************* *********** ******** ****** **************, ******* ******* ************ ***************, * ***** ********** *********** ********** ***** ********** ********* ******* ************ **********. *** * **** ********* ********** ***** *** *********** *******.

********** ** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ******** ************* ***** ********** ********* ***** ****. * ******** *****, ********* ********** ***** * **** **** ***************, *********** ************ ******, ************** ****** **** *********** ** ********** *************, *********** ******, ******* *********** ****. ******* ** ***** *********** ******* *** ********* ****** **** *****.

******** ******** *************** *************, ********** ********* ** *** ********, ************ * ******, ******* ******* * ********** *************** *************** * ************** ********** *****.

***** ******** ********* ******* ************* ********** ***** *** *********** ******* * ***, ***** ********** ** ******* ** *******, *********** * ********** ***** *** ********** ****, ************ ************:

- ******* *********** ******** ************** ** ******** ********, ******** *** ***********. * **** ****, *** *************** **** ****** ************ * ************ ********** **************, ** ** *** ******, ******** * ******* ********* ****** ***** *************** ******, ************ *** ********* ****** ************** **********.

* ******* ** *****, * ****** 38 ** ** ******* ************** ************, ** ********** ******* ************* ****, ** ***********, ** **********. *** **********, ** ********** ****** ************ **** ****** *************, * *** ************ ***************, *** ***** *********** *** **** ****.

*********** ******* **************, * ******* **** **** * ****** 37 **, ******** * **** ********* ** ********** ************, * * ********* ******* * ************* * ************, ******* ** ********* * ******* ************ ********* * ****** *** ********** ***** ****** *** ***** ******. ********, **** ********* ******* ********* ********* * ***** ********** ********, - * **** ****** ******** ********** ***** * ********* *********** ******* *** *********** ********** ************, *** *** ** ****** *********, ** **** ************ ********, ******* ***** **** **********. ***** ****, * ******** ******* ********** *********** ******, ***** ************** *** ********, ** * **** *********** *************, *** ************** ****** ********* ** *** ********^[69].

* ******* ** *****, ********** ***** *** ********** ****, ************ ************ ******** *** ********** ** *** ************* ************, *** * *********** ************, ****** ********* ** ******** *********** *********** ****;

- ******* ****** **********, * ******* ************** *******.

********** *********** ******* *************, * ****** *******, ******** * ******* ************ ********* ************** ** **************, ****** ***, ******** ******** * ***********. * **** ********** ************* ********* *********** ** ************** * ****** ****** *********** ******** *** ***** ****, **** ********* ************** ** ***** ****** ***, ******** ******** *** ***********.

* **** ******* ************** ******* *************** ***** ********** ** **********, * ******* *********** **** ****, ************ ************ *** *** **********. * ********* ****** ************* ** **** ********** ********** ***** ****, ************ ************, * ****** ********** ***** ********** * *********** ** ************* *** ********** * ******* ** ************* ********** * ***************. ***** *****, ******* ******* ***** * ***, *** ************* *** ** *** ************ ************** ** ******** ****, ************ ************, * *** * **** ******* ********* *************. ******* ****** * ******* ********** ********* *************** ****, * ****** * **********, * ******* *** ************ **** ******** ************** ** ****** **********: *** *********** ******* ********** *********** ** **** *********** ************* **************, * *** ********** ****, ************ ************, ********** ********** ***** ************* * ***** ******** ************** **************;

- **************** ********** ******* ******.

****** *********** ******* ******* * ********** ***** ***********, ******* ***** ******** * ********** ********** ***** ******** * ******, * *********** *** ******* *** *******, *********** *** *********** *** *********, * ******* ***** ***********. * ******* ** ********** ***** ****, ************ ************ *** *** **********, ************* ** ************** ** ****** ********** * *********** ************ *****, ***** ****, *********** **** ***** **** ******, *** ***************. ****** *******, *** ************ ***** *********** ******* ******** ****** ******** * **** *******, * ***** ********** ******* ********* ******** * ***********. ******* ************** ***** * ****** ** ***************, ******* * ************** *** **** *************** **********, * ******* ** ****** **********, ******** **** ***********, ***** ************* ******, * ****** **** ***** *********** ** ***** ********, ******* ********** ***** ************** *** ****** **** ***** ********* ** *********** ************** * * ****** ******* ***** ******** *** ******** ******* ********.

***** *****, ***** ****** ******* ******, ************ * *********** ***** *********** ***** ** ***** **** ********** *** *********** *******. ***** *******, *** *********** ********** ** **************, ******* *** ******* ****-****** ** ******, ** ******** ****, *** **** *** **** ************* ***** ******* ******** **** ******** ***** ********** ***** ***********, ** ** ********* *********. ******* ****** ***** ***** ********** * ******: «*** ***** *********** ****, ********** ** *********** ******** *********** ******** ************** *** ********** ** ******* * ****** ***** *** ******* ******» (*. 3 **. 37 ** **). ***** ******** ****** 37 ** ********* ********** ************* ** ********** ******, ** ***** *********** * ********* ***************, *** ******* **** ****** ****** ********** *******, ******** *** *****.

* ******* ** *****, *** ********** ***** * ****** ********** ****, ************ ************, * ************** ****** ********** ***: **** ******** *********** ******** ********** *****, ********** ***** *********** ************, ***** ***** ********* ******* ************ ********** *****, *** *********** ************* * ****** ****** **********, ******* *** *** *********** ******* – ************* *********** **** * ****** ****** * ********** *********** ********** ** ***** ************;

- ************ ***** ********* * ********* **************.

*********** ******** **. 37 ** ** ************** ******** ************ ************ ***** ********* * ********* **************. ***** ********* ********* * ********, ******* *** ***** *** * ******* ********** ****** *******, ** *********** *********** **** **** ***** **** ***********. **** ************** ** ********* * ******* *** *****, ** ******** *. 2 **. 37 ** ** ** ****** **** ******** ******** *********** ******* «** **** ********** ********, **** ** *************** ********* * ********* **************». ***** ************** ******** ************, *********, ********** ****** ***** ********** ****** * **************. *******, ***** *** ****** ****** **************, ****** ******** * ********** ******** ******. *******, **** * *******, *************** *. 2 **. 37 **, *** *********** ******* *********** ***** **** ******** ** ****** ******* *** ****** **** ** ********* * ******, ********** *********** ******** ***********, ** * ********* *******.

* ******* ** **************** ******* ************ ********** ***** *** *********** *******, ****, *********** ****, ************ ************ *** *** ********** ** ***** **** ****** ** ***** *******, *** *********** ************* ************, * *** **** *********** ******* ********** ************ ************ *** *********** ** *** ******, ** **** ******** * ******* ********** ********* ************ ********* ******.

** ***** *******, *** ****** ********* *************** ** ********** ***, *********** *** ********** ****, ************ ************, ****, *** ** ********** ******** *********** *******.

************ ******* ********** ***** *** *********** ******* * ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ******* ** ********* ********, * ******** ******* ***** ********** ********** ****** *****. *** ********** ****, ************ ************, **** ***** *********** * ******* ********* ************** ** ***** ********-********** ****** ** ********* ***** ******** *********** * ********* ***************. *** ********** ***** * ********* *********** ******* ********* ******* *********** ***. ** ***** ******* ****** ********** **** **** * ***** ************* ** 16 ******* 1984 **** № 14 *********, «*** ********* *********** ******* ********* ** ****** * ***** ****** *********** ******** **************, ** * *** ******* ******** ****** *********. ********* *********** ******* ***** ***** ***** * *****, ***** ****** *********** *************** ** ***** **** ** * *********** **************, ** ** *************** **** *** ************** ** *** **** ****** *** *********»^[70].

*******, **** *** *********** ******* ***** *********** * ******* *********** ************** **** *** ******* ******** *** ****** * ** ********* **************, * * ************** ******* * *****, **** ** *** **** ****** *********.

***** *******, ********** ***** *** *********** ******* ***** *********** ******* ************* * **** *********, * ***** **** ********, ******* *********** ********** ** *********, ********* * *********** ***** *** ********** ****, ************ ************, * ******* ** ************* * ****** ******* ***** *** ******** *********** * ************* ********** ****, *************** ******** 37 * 38 ** **.

3.2 Отличия от крайней необходимости

Вторым из обстоятельств, исключающих преступность деяния и имеющих определённое сходство, а поэтому требующее конкретного различия признаков с причинением вреда при задержании лица, совершившего преступление, является крайняя необходимость, предусмотренная статьёй 39 УК РФ.

Согласно части 1 статьи 39 УК РФ, «Не является преступлением причинение вреда охраняемым уголовным законом интересам в состоянии крайней необходимости, то есть для устранения опасности, непосредственно угрожающей личности и правам данного лица или иных лиц, охраняемым законом интересам общества или государства, если эта опасность не могла быть устранена иными средствами и при этом не было допущено превышения пределов крайней необходимости».

Различия обстоятельств, предусмотренных статьями 38 и 39 УК РФ необходимо провести по признакам преступления, отсутствующим при причинении вреда в соответствующей обстановке. Когда причиняется вред лицу, совершившему преступление, при его задержании, отсутствуют признак общественной опасности совершённых действий и признак виновности причинения вреда задерживаемому лицу, совершённого сотрудниками правоохранительных органов при исполнении ими своих служебных обязанностей.

Логическое толкование нормы, предусмотренной ст. 39 УК, приводит к выводу об отсутствии среди признаков причинения вреда в состоянии крайней необходимости признака общественной опасности. С этим солидарны большинство криминалистов. Объясняется это, прежде всего тем, что, несмотря на то, что определённый вред всё же причиняется общественным отношениям, но такой вред, также как и при необходимой обороне, признаётся социально приемлемым или допустимым, так как в результате этого устраняется ещё больший вред, который причиняется в социальнополезных целях. В связи с этим, некоторые авторы обоснованно указывают на социальную положительность действий, совершённых в состоянии крайней необходимости^[71], либо на правомерность, моральную оправданность и общественную полезность действий, ибо лицо «…из двух зол выбирает меньшее и путём сознательного нарушения одного из интересов спасает другой, более важный по значению»^[72].

Проводя разграничение причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, и причинения вреда в состоянии крайней необходимости, следует соотнести их основания и условия правомерности.

С одной стороны, также как и в случае причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, статья 39 Уголовного кодекса России определяет непреступность действий, связанных с причинением вреда определённым охраняемым законом интересам, но не определяет условия правомерности крайней необходимости.

С другой стороны, любой человеческий поступок должен иметь в своей основе какие-либо обстоятельства или побуждения, которые дадут право совершить определённые действия. Для того, чтобы действия были правомерными, необходимо, чтобы такие объективные или субъективные факторы не были запрещены законом, а в определённых случаях должны быть прямо предусмотрены в законе в качестве дозволенных. Причинение вреда в состоянии крайней необходимости по своим внешним признакам сходно с противоправным деянием, поэтому для признания его непреступным, необходимо прямое закрепление в законе основания для причинения вреда. Таким образом, причинение вреда в состоянии крайней необходимости, как обстоятельство, исключающее преступность деяния, имеет своё основание для причинения вреда и свои условия причинения вреда, которые в совокупности образуют непреступность причинения такого вреда.

********* *** ********** ***** ******** ****** ********* ******** *************, *********** ************ ******, *************** ******** 38 * 39 ** **. ********** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ******** ************* ***** ********** ********* *** ****. * ***** 1 ****** 39 ** ** ********* * ***** ********* ********** ***** * ********* ******* *************, *** ************* ***** ********** ********* *********.

*** ********* *.*. *******, **** * ******** **** *********** ************ *********** ****** *** ********** ***** ********* *********, * ** ** ************** **, ** * ***** ******* ** ***** **** **** * ********* ******* *************^[73].

***** *******, * ***** ********* *** ********** ***** * ****** * ** ****** ******* *********, ******** **** *******, ** ******* ********* ***** ************* * *******, *** ******* *********** **** ** ***** ************ **********.

******* ************* ********** ***** *** ********** ****, ************ ************ * ******* ************* ********** ***** * ********* ******* *************, *********** **********. ****** ** ********** ****** 39 ** **, ****** ********* ********:

- ******* *********, *************** ********** ******** * ****** ******* **** *** **** ***, ********** ******* ********* ******** *** ***********.

* ******* ** **************** *******, * ****** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, * ****** ******* *********** **** ********** ***** *********** ******, * ** *********, *** *** ******* *************;

- ******* ****** **********, * ******* ********* ****, ******** ****. *** ****** *******, ******* ******** ********** ***** *** ******* ************* ** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************. *** ********** ****, ************ ************, **********, * ******* *********** ****, *************** ****** ************ ****************, *********** ************* ** ********** ** *************, * ******* *********** **** *** ******* *************;

- ************** ******** ******** ****, *** ************* ******** ********** *********. *** ******* ***** ******* ** ******* ********** ***** *** ********** ****, ************ ************. * ***** * ***, *** *** ******* ************* ********* * ****** **************** ******** *********** ** ******, ******** ****** ******** ***** *********** **** *****, ***** ** ******** *******, ************** ********* (******* **************) ******** ******* *****. *******, **** **** ************* *********** ** ********* * ****** ******** ******** ********** ********* *** ********** ******, *, ********, ******** ********, ** *********** ** ****** ** ***** **** ******** ************.

** ************* ********* ********* *.*. *********, «* ****, ************ * ********* ******* *************, ***** **** ********* ********* ********* ********* ***** ********** *****, **** *** * ****** ********** *********. ** ********* ********* **** ****** ******* ***, ******* ***** * ********** *********** *****. ******* ************* ********** ***** ************ ** *** ******, *** *** ******** *********** ********* ********* ********* *********, ** * *** ** ***, *** *********** **** ******** **********»^[74].

*****, ***** **** ***** ************** ********.

* ******* ** *****, *** ********** ***** ************** ****, ************ ************, **** *********** ****** ****** ***** ****, *** *************, ***** *** ********. **********, ********** ************ * **** ***** ************ *********, ** *** ******** ****** ****, ************ ************, ** ** ******* *** *** *****-** ************ *********;

- ************ ************ ***** ********* * ******* ********** ********* * ***************, * ******* ********* ***********. ****** ******* *********** * ************ ********** ***** ****, ************ ************, *** *** **********. ******, ************* *** ********** ** *******, ************ * ********** ***** * ********* ******* *************. ** ********* ****** * ******* ************* ********** *******, *** *************** **** ****** **** ****** ***** ************: «*********** ******** ******* ************* ********** ********** *****, **** ** **************** ********* * ******* ********** ********* * ***************, *** ******* ********* ***********, ***** ********* ********* *** ******** **** ****** *** ***** ************, *** ***************» (*. 2 **. 39 ** **), ******* ***** **** ** ****** **** ************ ********** ********* ** ********* * *******.

* ******* ** *****, ******* *********** ************* ************ *****, *************** ******* 38 ********** ******* **, ************ *********** ************ ************ ***** ** ********* * ******* ******** ********* (*** ***********, ******* *** ** ********* ***** *** * ****** ****), * ********* * ******* ************ ********* *** ************ ************* ***** ************, *** **** ********** ********* ********* * **** ******* ******* * ******** *************** ****** ********* ***** ** **.

********* ***** * ****** 39 ******* ***** * ************* *********** ************ ************ ***** ***************, *** ******* ********* ***********. ** ***** ********* ******** *************** **************, ****** ** ************ ******* *************, ******* ********** ****** **** ** ************ * ****** ********** ********. ***** *******, ************ ************* ************ ***** *** ******* *************, ******* ************ ********* ******** * ******* ******** ********* * *********** **********, * ******* *********** ****.

*** ********** ****, ************ ************, * ****** ********** *** *****, ***** ********** ********* *********** ********** **********, *** **** ******* ********* *** **************, ******** ** ** ************. ** ***** ******** *************** ************** *********.

********* ************* *************, *********** ************ ******, *************** ******** 38 * 39 ** **, ******** ********* **********, * ******* ******** ***** ******** *********** ********** *****. * ********* ******* ************* «***************» ************ ***, *** **** *********** * ******* ************* ********* ********* ** ******* *** *********.

**** ********* ********** ***** **** ********* * ******* ** ****, ******* ****** *********, ********** ********, ******** *** ***********. *** ***** **** ************* * ********** ********* *****, * ************, ********** ** ********* ***** * **** ****. *****, ***** **** *********** ** ******* *********** *********, ***** *********** **** ***** ******* *********** ******* * **************. * ******* ** *****, ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ******** * ******* ********* *********** ****** * ** ******* ********* ****** ******** *********** * ********* ***************. ***** *******, * ********* ****** ********* ********** ******** ***** ** ********** *****, ***** **********.

***** *******, ********** ***** * ********* ******* *************, ***** ************ ******* ** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ******* ********** * ************* ********* * ******** ************* ********** *****, ******** ********** ***** * ************ *********** * ********* *************** ** ** **********. ******** **** **** ******* ********** *** ********** * ******** ******** ******, *********** *** ********** ****, *************** ******** 38 * 39 ********** ******* ******.

3.3 Отличия от иных обстоятельств, исключающих преступность деяния

Система обстоятельств, исключающих преступность деяния, как уже отмечалось выше, помимо рассмотренных, представлена также ст. 40 УК РФ– «Физическое или психическое принуждение»; ст. 41 УК – «Обоснованный риск»; ст. 42 УК – «Исполнение приказа или распоряжения». Все эти обстоятельства имеют свои основания, условия правомерности причинения вреда, пределы правомерного причинения вреда и иные признаки, которые имеют хотя и меньшее, чем в рассмотренных статьях 37 и 39 УК, но, тем не менее, сходство с причинением вреда при задержании лица, совершившего преступление, в связи с чем возникает теоретическая и практическая необходимость в их различии.

Сначала рассмотрим отличия от физического или психического принуждения.

Физическое или психическое принуждение – это новое обстоятельство, исключающее преступность деяния, впервые включённое в действующее ныне уголовное законодательство России, поэтому обе новые статьи (ст. 38 УК и ст. 40 УК) требуют более тщательного отличительного анализа.

В соответствии с ч. 1 ст. 40 УК РФ «Не является преступлением причинение вреда охраняемым уголовным законом интересам в результате физического принуждения, если вследствие такого принуждения лицо не могло руководить своими действиями (бездействием)». Эта норма распространяется на случаи, когда непреодолимое физическое принуждение полностью лишает возможности человека реализовать свободу воли в конкретном поведении. Статья 40 в ч. 2 содержит ещё одну норму, согласно которой «Вопрос об уголовной ответственности за причинение вреда охраняемым уголовным законом интересам в результате психического принуждения, а также в результате физического принуждения, вследствие которого лицо сохранило возможность руководить своими действиями, решается с учётом положений статьи 39 настоящего Кодекса». Диспозиция нормы, содержащейся в части 2 ст. 40 отлична по своим признакам от диспозиции нормы в части 1, поэтому есть основания говорить о двух правовых нормах, предусмотренных статьёй 40 УК РФ, имеющих свои специфичные черты.

Различие обстоятельств, исключающих преступность деяния, предусмотренных ст. 38 УК и ст. 40 УК очевидно при анализе признаков преступления, отсутствие которых делает эти обстоятельства непреступными.

Причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление, не обладает признаками общественной опасности и в некоторых случаях, когда вред причиняется сотрудниками правоохранительных органов, виновности деяния. В отличие от этого, статья 40 УК включена в главу обстоятельств, исключающих преступность деяния по причине отсутствия признака виновности, так как лицо, причиняя вред, не желает и не допускает его и даже относится к нему не безразлично, а вынуждено это сделать под воздействием оказываемого принуждения, подавляющего волю человека.

Все иные признаки преступления: общественная опасность, противоправность и наказуемость в случае причинения вреда под воздействием психи******* *** *********** *********** ** ***********. *********** **** * **** ****** ****** ******* *********** ********, ******** ** ************** *** **********. **************** * ************ ************ ** *** ** ********, ** ******* *** ** *********** * ****** ***************, *********** ************ ******.

***** *******, ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ********** ** **************** ************** *********** ****** * *********** ******, ************ ************ ********** – ************ ****************** *******, *** * *** ************ *********.

********* ******** ************* – ********* ********** *****.

*** *** **. 40 ** ** ******** *** *****, ******* ** *********** ********. **********, ******* ************* * ***** 1 ******** ************* ********** ****** ********** (************). ***** ************* *********** ************* ********** ************, ******* ******** ********** ********** *****. * ******* ** *****, ********** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ******** ************* ***** ********** ********* **********. ************* ********* ********* *********** ***********. * ****** ****** **** ** ******** ********** ***** **********, ** ****** – ********, *********** ********** ***********, * ************* ************** ******** *********** ***********, ** *** ******, ******** ********** – ********** *****.

******* * **** ************* * *******, *** ******* *********** **** ** ***** ************ **********. ** ********** *. 1 **. 40 ** ** ******** ************ *******: ******* ****** **********, * ******* *********** ****. ******** ***************, *************** ********* **********, ******** ************* ********** ***********, ************** ** ****, *********** ****. * ********** ********** ***** *** ************* ********** *********** ***** ********** **************, *************** ********** ***, *********** ********** *******; ******* ************* ************ *******; ******* ****** *** *********, ************ * ******** ****** * ************; *********** ********** ****, *****, ************ * ************* * *************; * ***** ***** (**** *** ****), ***** ************** ***********; ***** (******** *** ********), *** *** ********** * **** ******* ************ *********.

********** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, *********** ********** ** ********** ********** ***** *** *********** ********** *********** * ******* ** ************* *************** ************** ****. * **** ******, ****, *********** **** *** ** *********** * ********* *************, *** *** *********** ************ ***** ********* **** **************.

***** *******, **********, * ******* *********** **** * *************** ***************, ******** ** **********. ******, ********** *** ********** *********** ****** * ********** *********** *******, *** * ********** ***** *** ********** ****, ************ ************.

*****, * ******* ******** ***** ***** ***** ********** ************** *********** ***********, ********** ************** ****** ***********: * ******* *** ****** * ** ******* *********. ** ***************** *********** *********** * ***** **** ***** ***** ***** *********** ***********, ******* ***** ********** * ****** ********* ******* *** ***** ************* **************** ********** ************. * **** ******* ********** ********* *******, *************** *. 2 **. 40 ** **.

* ******* ** *****, ************ ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ***** ***** ***** * ******* ********* *********** ****** * ** ******* ********* ****** ******** *********** * ********* ***************, ** **** ********* ********, * ******* ******** *********** **** ***** ************ ************, ** ***************** ******, *** *** ************* ********** ***********.

*** **** ******* **************** ************** ** **. 38 ** ** ********** * ***, *** * ********* ****** ********** ***** ********** ****** ****** ********* **********, * * ****** ************** *********** *********** **** ***** *********** *** ***** ********, *** * ***** ***********, * *** ***** ******* * ******.

* ***** 2 **. 40 ** ** **** **** * *********** *********** * *********** ********** ***********. * **** ******* ******* **** * ************* ** ************ * ****** ******, * *********** ************ *********** ********** ****** **********. *** ***** ***************, ***** ******** *** * ****** 39 ** **. *************, ****** * *************** ******** – *********** ********** *****, *********** ******* ************* ********** ***** *** ******* *************.

******, *** ************* ******** **********, ********** ******* ** *********: ********** ********** ***** *** *********** *********** * *********** ********** *********** ******** ************ *********** ********** ****** **********. ***** *******, ********* ********** *****, * **** ******, ***** *********** ********** ** ********* ********** ***** *** ********** ****, ************ ************.

**********, ********* * *. 2 **. 40 ** ** **********, ****** *****, * *********** ** **** *********** *********** *** ********** ***********, ********** ******** **** ********* *********** ********** ****** **********. *********** *********** ********** * ******* ********** **********, ******* ***** **************** *** ** **** ****, *** * ** *** *******, *** ***** ***** ******** ********* ************ ***********.

*********** ********** ***********, *** ********** ********* *.*. ****** – *** ******** *************** *********, *********** * ****, * ***** ********* *** ********* *****-**** ******, *********** ****, ********** ********* ******* ********* * ****** *************, *** ******* *********** ************ *********** **** ********** ****** **********^[75]. ***** *********** ***** ********** * ******, ********** ****, ******* ***** ******** * *.*. *********. ** **** ******** ********** ********** *****, * **** *******, *************** *********** ***** ****************, *** *** ********** ***** ****, ************ ************, * ****** *** **********.

***** ************* *************, *** *********** *********** * *********** ********** ***********, ********** ********* *******, *************** **. 39 ** **. * **** ****** *********** *** *********** ********** *********** *************** *** ******** *********, ******* ******* *********** * *. *. ******** * ***, *** *********** **** ****** **** *********** ****** ***** ****************^[76]. * ******* ** *****, *********** *** ********** ****, ************ ************, **** ***** **** ***** ** ***** ******* ************ ** ************ ************* ************, ** ************* **** ****** ********** * *********** ************ *****.

***** *******, *****, ************ * **. 40 ** ** ***** **** ***********, *********** ******** ** *********, *************** * **. 38 ** ** * ****** ******* ***** 8 **. ** ******** ******** ********* ****** * ******************* ************.

****** ********** ******* ********** ****, ************ ************ ** ************* *****.

********** ***** *** ************ ***** ******* ************* * *********** ********* **************** * ******** **************, ************ ************ ******. * **** *****, ********* ************* ************ ******** ******* ************** * *********** ***** *** ********** ****, ************ ************. ****** 41 ** ** **********: « ** ******** ************* ********** ***** ********** ********* ******* ********* *** ************ ***** *** ********** *********** ******** ****».

******** *. 2 **. 41 ** ** **** ********** ************, **** *********** ******** **** ** ***** **** ********** ** ********** * ****** ********** (************) * ****, *********** ****, *********** *********** **** *** ************** ***** ********** ********* ******* *********.

******** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, * ********** ***** *** ************ ***** ******* ********* ** *********, ***************** * ************** ********* *************. * ****** ****** *********** ******* ************ ********* ************ ****** * ********** *** ********** ************* * ************ *********** ****************** *******. ** ****** ******, **************, *** ********** ***** *** ************ ***** ***********, *** *** *********** ******* ************ ********* ******. ** *** ********* ****** ************^[77].

*********** **** ********** ********* ******* ************ ********** * ******** ************* ***** ********** *********-**********, *** *** *** ****** * *********** *****-** *********** ******** ****. ******** ** **, *** ****, *********** ****, ** ****** *********** *********** ******* ***********, *** *********** *******, *** *** ********** ************ ********** ***** ******** * ********** *********** *********** *****-** *************** *********** (***** ** ** **** ********* *****) ***** ******** (***********) *, ******** ** **, *** ********* **** *** ** **************, *** *********** ********* *********** *********** ***********.

***** *****, * *** ********** ****, ************ ************, * *** ************ ***** ************ ******** **************** * ************ ****** ******, ************ ****, *** *** **** ********** ***** ** ********* ***** ********** ******, ***************** *************** ** ********** ********* ***** * ** ********* *********** ********** ********* ** ***** ****. *************, ** **** ********* *********, *************** ************** ******* *********, ** *********** ****, *** *** ********** ****, ************ ************, **** * ************ ******* *********** *********.

********* ********* ************* *************** *************, ******** ** *********. ********** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ********** ************* ***** ********** ********* *** ****. ********** ********** ***** *** ************ ***** ******** ************* ********** *********** ******** **** ** ********** * ****** ********** (************).

***** *********** *********** ******* *** ******* *********** **** ***** ************ ************ *** ********** ****, ************ ************ * *** ************ *****.

******** ***** * ****, ******** ***************** ******** ********** *****. * ****** ********** ***** ****, ************ ************ *** *** **********, ***** ******** *********** ************ * ****** ****** * ********** *********** ********** ** ***** ************. ****, *********** *** ************ *****, ******** *********** ********, ************ ** ********** *********** ******** ****.

* ******* ** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, *******, * ******* ******** ************ ********** ***** ************ ********** ***** * ****** ** **********. *** ***** ******** ** *** *********** ******** ****, ******* ***** ***************** **** * ** ******* «*************» ************ *** ************** ***** ***. ***** ** ********** ********* *******, * ****** ******* *********** **** ** ***** ************ **********. *** *** ********* * ******* ******** *********** ********** * ************ ********* *************, *********** ************ ******, *************** ******** 38 * 41 ** **.

***** ******** ******* ********** ***** *** ********** ****, ************ ************ ** ********** ******* *** ************.

*** **** ******* ********** **************** ********** * ****** 42 ** ** «********** ******* *** ************», ******** ******* «** ******** ************* ********** ***** ********** ********* ******* ********* *****, *********** ** ********** ************ *** **** ******* *** ************. ********* *************** ** ********** ****** ***** ***** ****, ******** ********** ****** *** ************. ****, *********** ********** ************ ** ********** ******** ********** ******* *** ************, ***** ********* *************** ** ***** **********. ************ ******** ********** ******* *** ************ ********* ********* ***************».

*********-******** ******** **************, **************** **. 42 ** **, *********** * ***, *** *********** ****, *********** * ********* *** **** ************** *********** ** ************ ********** *** ************ ********* ************ *** ********** ********** **********, * * ********** ********** ****** ****** *********** **** ********** ******* ************ *********.

****** **. 42 ** ** ******** * ****** ** ********** *** ********** ******** ********** ******. * ******* ** ********** ***** *** ********** ****, ************ ************, ****, *********** **** *** ********** ******* *** ************, ** ********** ************ ********* ****** ******. *********** ******* ******* ** *** **********. ***** *****, **** ** ****** * **** ** ********* ********** *****, *** *** ****** *** *** **** ************, * *************, **** ************ ****** **********. ********** ***** *** ***** ***************, *** ********* *.*. *******, ** ***** ************ *********** ********^[78] * **** ********* **********, * ****** ************ ********* * **** ****** ** ***********. ** *********** ***** * *************** ************** ******** **************** * ************.

***** *******, ** ************* ********* ************ * ***************, *********** ************ ******, *************** * **. 38 * **. 42 ** **, *** ********** ***, *** * ****** ****** ****** *********** ************ ********* ************ ****** * * ********* ******* – ********** ******; ** ****** ****** *********** ****** **** ******* ************ – **********.

******** ***** ********* ********** ***** * *************** ***************, *********** ************ ******. ********* ********** ***** * ****** 42 ** ** **********. ***** ******** ****** *******, *** ******* ** ***** ********** ********** *****. ***** ************, *** ********** ********** ***** *** ********** ******* *** ************ ******** *********** **** ********* ****, ***** *** ********* * *********** ******** *** **** ********* *******, *********** ************. * ******* ** *****, ********** ********** ***** ****, ************ ************, ******** ************* ***** ********** ********* ****, *********** ************.

**********, * ******* *********** **** ****, ************ ************, *** *** ********** ********** ***, *** *** *************** * ****** ******* ******* ******** ************* ************ ************* *************. *** ********** ******* *** ******** *************, * ****, ********, ************ ***********. * **** ****** *************** ********** ***** * **********, ************ **************, **************** *. 2 **. 40 ** **.

*************, **********, * ******* *********** **** *** ********** ******* *** ************ ***** *********** ********** ** ********** ********** ***** ************** ****, ************ ************. ***** ****, *********** *** *******, ************* ********* ******* * ********** ***** *** ********** ******* *** ************, *********** *********** * ********* ************* ********** *****, **************** **. 38 ** **, *** ** **********, *** * ** ** **********.

******* * ********* **********, *** ******* ********** ***** * ****** ********** ************ ******* *** ************ * ****** 42 ** ** ***** ** **********, ******* ******* ************, *** ************ ******* ************ **** ******** ** ************ ****. * ******* ** ***** ******* * *****, *** ******* *********** **** ************** ****, ************ ************, ** ***** ********* **********, ************ ***** *********** *** ********** ********** ********** ******.

***** *******, ********** ******* *** ************, *** **************, *********** ************ ******, ***** *************** *********** * ************ ********, *** ************ ************* ****** ***** ************** ********** * *********, *** ******* ********** ***** ** ***** ************ **********, * ******* *********** ********** ** ********* ********** ***** *** ********** ****, ************ ************.

Итак, в данной главе мы провели разграничение причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, и других обстоятельств, исключающих преступность деяния.

В целом, каждое из рассмотренных обстоятельств в уголовно-правовой литературе рассматривается неоднозначно, что объясняется новизной этих обстоятельств для уголовного законодательства и практики его применения.

Мы выяснили, что каждое из этих обстоятельств имеют собственные условия правомерности и своё основание, а также иные признаки, которые существенно отличаются от признаков, связанных с причинением вреда при задержании лица, совершившего преступление, а поэтому их разграничение в первую очередь важно для практики правильного и рационального применения норм, предусмотренных главой 8 УК РФ.

Заключение

Итак, подведем основные выводы из данной дипломной работы.

В рамках первой главы нашего исследования мы выявили, что глава 8 Уголовного кодекса РФ устанавливает шесть обстоятельств, исключающих преступность деяния. Среди них содержится такое обстоятельство, как причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление.

Мы определили уголовно-правовое понятие причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление.

Уголовно-правовое задержание предусматривает фактическое задержание лица, совершившего преступление, сотрудниками милиции, других органов, уполномоченных произвести это задержание (не обязательно являющимися лицами, производящими дознание или следствие), а также гражданами, с причинением ему вреда (физического, имущественного, морального), являющимся его обязательным признаком. Только в этом случае возникает необходимость его уголовно-правовой оценки на основании ст. 38 УК РФ.

Также в первой главе работы мы провели отличия между уголовно-правовым и процессуально-правовым задержанием лица, совершившего преступление.

Уголовно-правовое задержание имеет целью пресечь преступление, а также не дать возможность лицу, его совершившему, избежать уголовной ответственности и скрыться от органов следствия и правосудия, а уголовно-процессуальное задержание имеет своей главной целью зафиксировать правоотношение, в котором его субъекты: органы дознания или следствия, с одной стороны, и задержанный, с другой стороны, наделяются соответствующими правами и обязанностями, необходимыми первым для проведения дознания или расследования, вторым – для защиты своих законных интересов.

Мы установили, что уголовное право, включая в себя норму о причинении вреда при задержании лица, совершившего преступление, не регламентирует основания и порядок задержания лиц, совершивших преступления. Это определяет уголовно-процессуальное законодательство России, поэтому такие вопросы не являются предметом уголовно-правового регулирования. Уголовное право определяет лишь основания привлечения к уголовной ответственности либо освобождения от неё за причинённый вред лицу, совершившему преступление при его задержании. Все иные вопросы, так или иначе связанные с задержанием лица, совершившего преступление, выходят за пределы регулирования норм уголовного права.

Также мы считаем, что в законе (ст. 38 УК РФ, п. «ж» ч. 1 ст. 61, ч. 2 ст. 108, ч. 2 ст. 114 УК РФ) представляется более целесообразным использовать словосочетание «лицо, совершившее общественно опасное деяние, запрещённое настоящим Кодексом», а не «лицо, совершившее преступление», поскольку оно более точно отражает суть этого правового явления. «Преступность» совершённого деяния может определять только суд, но не лицо, осуществляющее задержание. Задерживающий может осознавать только общественно опасный характер совершённого лицом деяния и знать о запрещении его совершения уголовным законом России.

Также в первой главе мы предложили следующее понятие рассматриваемого обстоятельства, исключающего преступность деяния: «Причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление – это основанные на разрешающих нормах уголовного законодательства, действия граждан, направленные на причинение материального или физического вреда лицу, совершившему преступление, с целью его доставления в органы власти и пресечения возможности совершения им новых преступлений, исключающие их общественную опасность и в определённых случаях виновность, и как следствие этого уголовную и иную ответственность за причинённый вред.

Во второй главе представленной работы мы рассмотрели сущность уголовно-правового задержания лица, совершившего преступление, сопровождающегося причинением ему вреда.

Причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление, рассматривается в работе как уголовное правоотношение, возникающее между лицом, совершившим преступление и лицом, причинившим ему при задержании вред. Объектом правоотношения выступают либо собственность, либо жизнь или здоровье задерживаемого лица. Субъектами правоотношения выступают с одной стороны – лицо, совершившее преступление, с другой – лицо, задерживающее последнего и причиняющее ему в процессе этого вред. Особенностью второго субъекта является то, что в большей части случаев задержание осуществляют сотрудники милиции и другие представители власти, выполняющие обязанности по охране общественного порядка; второй по численности категорией задерживающих лиц выступают потерпевшие, очевидцы и представители общественности; реже всего задержание осуществляют должностные лица, на которых законом не возложена обязанность задерживать лиц, совершивших преступления.

Мы выяснили, что существует тем большая вероятность ошибки при уголовно-правовом задержании, если вопрос о задержании возникает по прошествии определенного времени после события преступления. Мы полагаем, что гражданам в этом случае не должно предоставляться право инициативно задерживать подозреваемых именно ввиду большой вероятности ошибиться. Мы полагаем, что предоставление гражданам права задерживать предполагаемого преступника в течение всего срока давности уголовного преследования создает непосредственно в правовой норме предпосылки для безнаказанного нарушения прав граждан, не имеющих никакого отношения к преступлению.

Поэтому мы полагаем, что в ч. 1 ст. 38 УК РФ следует внести дополнение: граждане имеют право на задержание во время или непосредственно после совершения преступления.

Основанием рассматриваемого правоотношения является фактический состав обстоятельств (событий или действий), наличие которых свидетельствует о невозможности задержать лицо, совершившее преступление, иными средствами. Содержанием правоотношения выступает сумма субъективных прав и субъективных юридических обязанностей лица, совершившего преступление и лица, причинившего ему вред в процессе задержания.

Мы выявили, что личность задерживаемого лица, совершившего преступление, может обладать различными особенностями, которые необходимо учитывать задерживающему лицу, определяя способы и средства задержания, а также пределы причинения вреда. Эти признаки задерживаемого лица, совершившего преступление, оказывают влияние на определение наличия основания и условий причинения вреда, а значит и границ, в пределах которых возможно правомерное причинение вреда такому лицу.

Мы установили, что единственным основанием причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, является невозможность иными средствами задержать такое лицо, что обуславливается высокой общественной опасностью совершённого деяния и особенностями обстановки задержания.

Условиями правомерного причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, являются:

- во-первых, совершение задерживаемым лицом преступления;

- во-вторых, наличие особой обстановки, в которой осуществляется задержание;

- в-третьих, возникшая необходимость причинения именно такого, необходимого для задержания, вреда;

- в-четвёртых, соответствие причинённого вреда характеру и степени общественной опасности совершённого задерживаемым лицом преступления.

Пределы правомерного причинения вреда определяются исходя из характера и степени общественной опасности совершённого задерживаемым лицом деяния и обстоятельств задержания. Характер и степень общественной опасности совершённого деяния отражается через формальный критерий, предусмотренный санкцией соответствующей статьи, содержащей срок или размер максимального наказания за это преступление. Обстановка задержания зависит от комплекса обстоятельств, возникших в момент задержания, и в зависимости от своего содержания условно разделяющих обстановку на благоприятную и неблагоприятную. Соотношение категории, к которой относится совершённое лицом преступление и сложившейся обстановки при задержании позволяет разработать примерную схему пределов правомерного причинения вреда задерживаемому лицу.

Превышением мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление, признаётся их явное (очевидное) несоответствие характеру и степени общественной опасности совершённого лицом преступления (категории, к которой оно относится) и обстоятельствам задержания. Таким образом, если категория, к которой можно условно отнести деяние, причинившее определённый вред лицу, совершившему преступление, по своей тяжести выше категории совершённого задерживаемым лицом преступления, и обстановка задержания была благоприятной, можно говорить о превышении мер, необходимых для задержания лица, совершившего преступление.

В третьей главе данной дипломной работы мы разграничили обстоятельство причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, и другие обстоятельства, исключающих преступность деяния.

Обстоятельства, исключающие преступность деяния, предусмотренные иными статьями главы 8 Уголовного кодекса России, обладая собственными признаками, основаниями причинения вреда и условиями правомерности его причинения, существенно отличаются от причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление, что предопределило его выделение в качестве самостоятельного обстоятельства, исключающего преступность деяния.

Итак, причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление, является социально и юридически обусловленным обстоятельством, исключающим преступность деяния. Наличие соответствующей нормы в уголовном законодательстве России повышает активность граждан по задержанию лиц, совершающих или совершивших преступления, что ведёт к более тесному сотрудничеству по обеспечению правопорядка между гражданами и правоохранительными органами. Данная норма является чёткой законодательной гарантией неосуждения лиц, которые совершили подобные деяния для достижения общественно полезных целей. Всё это обеспечивает реализацию принципа неотвратимости уголовной ответственности, а также имеет большое предупредительное значение, так как задержанные и доставленные в органы власти лица, совершившие преступления, понесут за это установленную Уголовным кодексом России ответственность, и в ряде случаев это предотвратит совершение этими и другими лицами новых преступлений и обеспечит возмещение причинённого ими ущерба.

Причинение вреда при задержании лица, совершившего преступление, не является общественно опасным деянием, а в ряде случаев, когда вред причиняется сотрудниками правоохранительных органов, это деяние совершено невиновно. Поэтому данная норма обоснованно содержится в главе 8 Уголовного кодекса России «Обстоятельства, исключающие преступность деяния».

Список использованных источников

1 Российская Федерация. Конституция (1993). Конституция Российской Федерации: Принята Всенародным голосованием 12.12.1993 г. – М.: Известия, 1993. - 53 с.

2 Российская Федерация. Законы. Уголовный кодекс Российской Федерации. [Федеральный Закон: принят Государственной Думой 24 мая 1996 года. Одобрен Советом Федерации 5 июня 1996 года. Подписан Президентом Российской Федерации 13 июня 1996 года. Введен в действие с 1 января 1997 года. В редакции Федерального закона от 19 декабря 2005 года № 161-ФЗ] // Собрание законодательства Российской Федерации. - 1996. - № 25. - Ст. 2954 и 2955, 2005. - № 1 (часть 1). - Ст. 1.

3 Российская Федерация. Законы. Уголовно-процессуальный кодекс Российской Федерации. [Федеральный Закон от 18 декабря 2001 г. № 174-ФЗ] // Собрание законодательства Российской Федерации. - 2001. - № 52 (часть 1). - Ст. 4921.

4 Российская Федерация. Законы. Таможенный кодекс Российской Федерации [Федеральный Закон от 28 мая 2003 г. № 61-ФЗ] / Собрание законодательства Российской Федерации. - 2003. - № 22. - Ст. 2066.

5 Российская Федерация. Законы. О внутренних войсках Министерства Внутренних Дел Российской Федерации: [Федеральный закон от 25 декабря 1996 г.] // Российская газета от 12 февраля 1997 г.

6 Российская Федерация. Законы. О внесении изменений в статью 37 Уголовного кодекса Российской Федерации: [Федеральный закон № 29-ФЗ от 8.02.2002 г.] // Российская газета. - 2002. - 19 марта.

7 Российская Федерация. Законы. О милиции: [Закон РСФСР от 18 апреля 1991 г.] // Ведомости Съезда народных депутатов РСФСР и Верховного Совета РСФСР. - 1991, - № 16. - Ст. 503.

8 Российская Федерация. О применении судами законодательства, обеспечивающего право на необходимую оборону от общественно опасных посягательств: [постановление Пленума Верховного Суда СССР от 16 августа 1984 года № 14] // Бюллетень Верховного Суда СССР. – 1984. - № 5. - С. 11.

9 Международный пакт о гражданских и политических правах. Нью-Йорк, 19 декабря 1966 г. Вступил в силу для СССР 23 марта 1976 г. // Сборник действующих договоров, соглашений и конвенций, заключенных с иностранными государствами. Вып. XXXII. – М., 1978. - С. 44.

10 Баулин Ю.В. Обстоятельства, исключающие преступность деяния. – Харьков, 1991. - 366 с.

11 Баулин Ю.В. Право граждан на задержание преступника. – Харьков, 1986. - 243 с.

12 Баулин Ю.В. Уголовно-правовые проблемы учения об обстоятельствах, исключающих преступность (общественную опасность и противоправность) деяния. Диссертация на соискание ученой степени доктора юридических наук. – Харьков. - 1991. - 505 с.

13 Бушуев Г.В. Социальная и уголовно-правовая оценка причинения вреда преступнику при задержании. – Горький, 1976. - 174 с.

14 Большой толковый словарь русского языка. – С-Пб., 2000. - 1536 с.

15 Владимиров В.А., Ляпунов Ю.И. Обстоятельства, исключающие общественную опасность и противоправность деяния. – М, 1970. - 164 с.

16 Герцензон А.А. Уголовное право. Часть Общая. – М., 1948. - 496 с.

17 Дагель П.С. Учение о личности преступника в советском уголовном праве. – Владивосток, 1970. - 127 с.

18 Здравомыслов Б.В. Уголовное право. Общая часть / Б.В. Здравомыслов. – М.: Юристъ, 1996 г. - 512 с.

19 Иванов А.Б. Институт причинения вреда при задержании лица, совершившего преступление: Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата юридических наук. – М., 1999. - 26 с.

20 Игнатов А.Н., Красиков Ю.И. Уголовное право России. Том 1. Общая часть / А.Н. Игнатова, Ю.А. Красиков. – М.: Норма, 2000. - 639 с.

21 Кадников Н. Г. Обстоятельства, исключающие преступность деяния. Учебное пособие. – М.: Бизнес Ченел интернешнл Лтд., 1998. - 48 с.

22 Кадников Н.Г. Классификация преступлений по уголовному праву России. – М., 2000. - 206 с.

23 Келина С.Г. Ответственность юридических лиц в проекте нового УК РФ / Сб. Уголовное право: новые идеи. – М., 1994. - 379 с.

24 Келина С.Г. Профессиональный риск как обстоятельство, исключающее преступность деяния // Советская юстиция. - 1988. - № 22. - С. 28 – 36.