ОЖ 78.072(574) : 378 (574)
олжазба ыында
БАЙ
1930-1950 ж.ж. азастандаы музыкалы–мдени мраны ЖОО-да оу–трбие дерісінде пайдаланылуы
6М010300-Педагогика жне психология мамандыы бойынша білім магистрі академиялы дрежесін алу шін дайындалан диссертация жмысыны
РЕФЕРАТЫ
ызылорда, 2012 жыл
Диссертациялы жмыс орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университетіні «Педагогика» кафедрасында орындалан
ылыми жетекші: педагогика ылымдарыны
кандидаты Апенбетов Б.Е.
Ресми оппоненттері: педагогика ылымдарыны кандидаты, доцент
Серікбаев..
Диссертация 2012 жылды «___» ____________ саат _____ орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университетінде (мекен-жайы: 120014 ызылорда аласы, Тле би кшесі № 36А, №7 оу имараты. «Музыка-педагогикалы» факультеті, № 411 дрісхана) оралады.
Автореферат 2012 жылы «___» __________ таратылды.
Мемлекеттік аттестаттау
комиссиясыны хатшысы Архабаева Д.А.
КІРІСПЕ
Зерттеуді ккейкестілігі. азастан Республикасыны этникалы-мдени білім тжырымдамасында: «Трбиені тп масаты – оамны нарыты атынаса кшуі кезінде саяси-экономикалы жне рухани дадарыстарды жеіп шыа алатын, мірге икемделген, білікті, жан-жаты мдениетті жеке тланы трбиелеу» деп, нер мен мдениетті дамытуа ерекше мн беріледі. Сонымен атар, Орта білімді дамыту тжырымдамасы жобасында: «Білім беруді маызды масаты – адамды деттегі йреншікті сана-сезім шеберінен алып шыып, мдениетті биік дегейіне ктеру...» - деп, оушыларды кркемдік таламын халыты мралар арылы ркениетті мдениетке жеткізу кзделеді.
оамны жаа дегейге ктерілуімен байланысты оны озаушы кші болып отыран – жастара білім беру ісінде ткен тарихы тжірибелерді ой-елегінен ткізіп, жаа заман талабына сай олдануды жолдарын арастыру, сйтіп 1930-1950 жылдарда мір срген музыка айраткерлеріні педагогикалы мраларын зерттеу бгінгі кнгі ажеттіліктерді бірі болып отыр.
азастанда музыкалы мдениет жаа рылан кеестік дуірді талабына сай, 1930-1950 жылдар арасында ке клемде дамып ркен жайды. Оан себеп елімізде тыш лтты музыкалы драма театрыны, филармониялар мен концерттік залдарды, музыкалы мектептер мен училищелерді ашылуы болды. азаты тыш опера жне балет театрыны мірге келуі, дебиет пен нерді республикалы, одаты клеміндегі онкндік байаулары мен нер айраткерлеріні слеттеріні туі, Алматыда 1932 жылы азМузтехникумны, 1944 жылы тыш жоары ксіби оу орны – рманазы атындаы Алматы мемлекеттік консерваториясыны ашылуы елімізде музыка мдениетіні алыптасуына зор ыпал етті. Сондай-а, азастан Республикасы лтты ылым академиясыны дебиет жне нер институты жанынан музыкалы зерттеу секторыны ашылуы, онда музыкалы зерттеулерді жргізілуі, т.б. жадайлар себеп болды.
аза халыны сан асырлы бай музыкалы мрасын, музыкалы мдениетін зерттеу ісі кеестік дуірде С. Сейфуллин, М. уезов,. Марлан, С. Камалов, Р. Бердібаев, т.б. алымдар елеулі лес осса; аза музыка мдениетін арнайы жинап зерттеген алымдар: А.В. Затаевич, А.Э. Бимбоэс, Б.Г. Ерзакович, т.б.; музыканы тарихын. Жбанов, А. Жбанов, Б. ндабаев, А. Сейдімбек, У. Бекенов, П. Момынов, М.Х. Балтабаев, С.А. забаева, А.А. алыбекова, Р.Р. Жрдемлиева, Ш.Б. лманова, М.Х. Мхтаров, т.б. болды. Олар ебектерінде азаты халы музыкасы мен дстрлі кркем мдениетін оушылар мен студенттерге музыкалы-эстетикалы трбие беруге тиімді пайдалануды жолдарын арастырып, педагогикалы ммкіндіктерін анытады.
аза музыкасы жайындаы мліметтер біратар Ресей алымдарыны (А.А. Левшин, А.Е. Алекторов, М.В. Готовицкий, Р.А. Пфенинг, С.Г. Рыбаков, А.И. Ивановский) ебектерінен де крініс тапты.
Орыс музыка мдени мраларыны аза музыка мдениетіні идеялы –мазмнды жаынан байи тсуіне тигізген ыпалын орыс, батыс композиторлары (М. Глинка, М. Балакиров, А. Бородин, Мусоргский, П. Чайковский, Н. Римский-Корсаков, А. Глазунов, т.б.) шыармаларын талдау жне аза даласына таралу тарихына шолу жасау арылы айындалды.
азастандаы педагогикалы ойларды даму тарихына 1950-1970 ж.ж. з лестерін осан педагог-алымдар: Т. Тжібаев,.Б. Бержанов,.І. Сембаев, Т. Ашолаов, Т.М. Храпченков,.. нантаева, т.б. болса, ал, 70-90 ж.ж..Б. Жарыбаев, С. алиев, С. забаева,.Б. Сейталиев, Э. Шыныбекова, И.Р. Халитова, Г.И. Третаевалар болды.
азаты дстрлі кркем мдениеті арылы студент жастара музыкалы-эстетикалы трбие беруді жолдары біратар алымдарды ебектерінде арнайы зерттелді. Мселен; аза халы аспапты музыкасы арылы бастауыш сынып оушыларына музыкалы-эстетикалы трбие беруді Т. ышашбаев, Б. Жсіпов, ал бастауыш сынып оушыларыны аза халы аспапты музыкасына ызыушылыын алыптастыруды М. Оразалиева, оушы жастара эпосты батырлар жыры арылы музыкалы-эстетикалы трбие беруді Б. Слейменова, айтыс нері арылы эстетикалы трбие беруді. Асанова, нер сабатастыы арылы оушыларды дниетанымын алыптастыру мселесі М. Наымова, т.б. ебектерінен крініс тапты. азастандаы музыкалы білім беру мен нертану мселелері Б.Г. изатов, М.М. Ахметова, Б.Р. азыханова, П.В. Аравин, Л.А. Хамиди, Н.С. Кетегенова, М.Х. Балтабаев, А. Райымбергенов, Г.Л. Арикайнен, І.Ж. Жаанов, С.А. Еламанова, т.б. ебектерінде тере талдауа алынды.
Жоарыда аттары аталан музыка зерттеушілері мен педагог-алымдарды ебектерінсіз азастандаы музыкалы-мдени мраны даму жолдарын айындау ммкін емес.
Соан арамастан, азастандаы музыкалы-мдени мраны 1930-1950 жылдардаы даму тарихыны бгінгі кнге дейін арнайы зерттелмегендігі мен келешекте жазылуа тиісті музыкалы педагогика тарихын жан-жаты арастырып толытыру ажеттілігіні арасындаы арама-айшылытарды бар екендігін аарды. Егер де бл ккейкесті мселелер шешімін тапса, жоары оу орындарында оитын студент жастара эстетикалы трбие беруді прменді ралы болып та саналар еді. Осыны ескере отырып, біз зімізді зерттеу жмысымызды таырыбын «1930-1950 ж.ж. азастандаы музыкалы мдени мраны ЖОО-да оу–трбие дерісінде пайдаланылуы» деп алуымыза тура келді.
Зерттеуді масаты: Кеестік дуірдегі азастанда музыкалы-мдени мраны дамуына ылыми талдау, жйеге келтіру жне оларды оу-трбие дерісіне пайдалануды дістемелік кешенін жасау.
Зерттеуді нысаны: Кеестік дуірдегі азастандаы музыкалы-мдени мраны даму тарихы.
Зерттеуді пні: музыкалы-мдени мраны (1930-1950жж) дамуы жне оны ксіби педагогикалы оу орындарыны оу-трбие дерісіне пайдалану.
Жетекші идея: аза музыка мдени–мраны даму тарихын арнаулы орта жне жоары оу орындарыны оу-трбие дерісіне пайдалануды тиімді жолдарын ылыми-дістемелік трыдан арастыру арылы студент жастарды эстетикалы танымды жне музыкалы білімдік рісін молайту.
Зерттеу ж
мысыны ылыми болжамы:Егер, 1930-1950 жылдардаы азаты музыкалы-мдени мрасыны даму тарихын айындап, оны студент жастара эстетикалы-музыкалы тлім-трбие жйесіне тиімді пайдаланса, онда, келешек музыка мамандары жан-жаты білімді, ресі жоары жетілген болып шыады. Осылайша, жоары оу орындары тлектерін ксіби іскерлігі жетілген, елжанды, білімді, саналы азамат трбиелеп шыаруа ммкіндік туады.
Зерттеуді
міндеттері:- азастанда 1930-1950 жылдар аралыындаы музыкалы-мдени мраны алыптасып дамуына ыпал еткен тарихи-леуметтік факторлара сипаттама беру;
- 1930-1950 ж.ж. азастанда музыкалы-мдени мраны даму жйесін студент жастара мегертуді педагогикалы шарттарын айындау;
- азастандаы 1930-1950 жылдар аралыындаы музыкалы-мдени мраны педагогикалы жоары оу орындарындарыны оу-дістемелік кешеніндегі крінісін айындау;
- «азастанда 1930-1950 жылдарда мір срген нер айраткерлеріні таылымды идеялары» атты арнаулы курс бадарламасын жасап, оны педагогикалы оу орындарыны оу-трбие дерісіне ендіруді жолдарын эксперименттік байаудан ткізіп, нтижесін орытындылау.
Зерттеуді
теориялы-діснамалы негіздері:Эстетикалы трбиені тарихи материалистік, философиялы тжырымдары мен таным теориясы, мдениеттанушы, педагог–психолог алымдарды мдени мралары жайындаы ылыми зерттеу ебектері, оларды мдени ндылытарды теориялы–діснамалы трыда айындау тжырымдары.
Зерттеуді
кздері:азастан Республикасыны «Білім туралы» заы (1999ж), Р этно–мдени білім беру тжырымдамасы (1996ж), арнаулы орта жне жоары оу орындарында музыка мамандарын даярлауа арналан пндерді р жылдардаы бадарламалары мен оу дістемелік ралдары, Орталы Мемлекеттік мраат жаттары, музыкалы мдениетті даму тарихына арналан алымдар ебектері. Осы таырыпа байланысты Р брын-соы оралан диссертациялы жмыстар.
Зерттеуді
дістері:Психологиялы–педагогикалы талдау, мраат жаттары мен трлі дебиеттерді сараптап, орытып тарихи–дуірлік кезедерге байланысты салыстыра жіктеу, нер айраткерлеріні биографиялы крсеткіштерін саралау, анкеталы сра-жауап, тестілеу дісі арылы студенттерді білім, білік, дадылар дегейін айындау; математикалы діспен талдау, орыту.
азастандаы (1930-1950 ж.ж.) мір срген нер айраткерлері туралы жазылан музыкалы-педагогикалы дебиеттерді жне мерзімді баспасз материалдарын, нер айраткерлеріні ебектерін сараптау, мраат материалдарын, естеліктерін тауып музыкалы-педагогикалы трыдан талдау, р трлі жазба деректерді салыстыра талдап ой орыту. Анкеталы сратар арылы студенттерді музыкалы-педагогикалы білімін анытау, эксперименттік байауды нтижесін жинатап орытындылау.
Зерттеуді
кезедері:Бірінші кезе: (2004-2005 ж.ж.) зерттеу мселесі бойынша ылыми аппараты аныталып, тарихи педагогикалы, діснамалы, философиялы, психологиялы, леуметтану, мдениеттану, оу-дістемелік дебиеттермен оулытара талдау жасалды. ажетті мрааттар материалдары іздестіріліп жинаталды.
Екінші кезе: (2006-2007 ж.ж.) азастандаы (1930-1950 жж.) музыкалы-педагогикалы ойларды дамуымен байланысты материалдар срыпталып, жинаталып талданды, бір жйеге келтірілді, ылыми-дістемелік бадарламасы жасалды. «азастанда 1930-1950 жылдарда мір срген нер айраткерлеріні таылымды идеялары» таырыбында арнайы курсты бадарламасы тзілді. Зерттеуді ылыми-теориялы маыздылыы практикалы сабатарда іс жзіне асырылды.
шінші кезе: (2008-2012 ж.ж.) зерттеуді нтижелері талыланып, студенттерді білімдерін тексеру жмыстары жйеленді. 1930-1950 жылдардаы музыкалы мдени мраларын оып-йретуді дістемесі жасалды жне оны педагогикалы жоары оу орындарындаы музыка мамандарын даярлау факультеттерінде байаудан ткізіп, оны нтижесі орытындыланды, диссертация ресімделді.
Зерттеуді
ылыми жаалыы мен теориялы маызы:– (1930-1950жж) азастандаы музыкалы-мдени мраларды даму тарихына сер еткен тарихи леуметтік жадайлар аныталды.
– Кеестік дуірдегі (1930-1950жж) азастандаы мдени-музыкалы мраларды алыптасып, даму кезедеріне жан-жаты ылыми сипаттама берілді.
– (1930-1950жж) азастан композиторлары музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктеріні жіктемесі жасалды.
– азастандаы арнаулы орта жне жоары оу орындары студенттеріне білім, білік, дадыларды мегеруді педагогикалы шарттары айындалды.
Зерттеуді
практикалы мнділігі:– Жоары оу орындарындаы музыкалы-педагогкалы факультетке арналан «1930-1950жж азастандаы нер айраткерлеріні таылымды идеялары» атты арнаулы курс бадарламасы жасалды.
– Республикадаы жоары оу орындарындаы 050106 «Музыкалы білім» мамандыы бойынша ылыми-дістемелік кешенді жетілдіруді нсауы даярланып сынылды.
– Бл зерттеу ебекті жоары оу орындарыны оу трбие дерісіне, сондай-а облысты, алалы малімдер білімін жетілдіру курстарыны тыдаушыларына осымша дістемелік рал ретінде пайдалануа болады.
Зерттеу н
тижелеріні длелділігі мен негізділігі:Зерттеу таырыбына сйкес ылыми-теориялы аидаларды діснамалы трыда негіздеумен, р жылдардаы мраат материалдарына пайдаланумен, сондай-а брын-соды баспа арылы жарияланбаан зерттеу пніне сйкес кешенді діс-тсілдерді олданумен, ылыми-дістемелік оу ралдарыны педагогикалы масат пен міндетке сйкестілігімен жне оларды трбиелік ммкіндіктеріні тиімділігін музыка кафедраларында, музыка-педагогика факультеттеріде арнаулы музыка мектептерде тексерілуімен амтамасыз етілді.
Зерттеу н
тижелерін сынатан ткізу жне ендіру:аза мемлекеттік ыздар педагогикалы университетіні «Музыкалы білім жне мдениет» факультеті мен орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университетіні музыка-педагогикалы факультетінде эксперименттік байаудан ткізіліп, оу-трбие дерісіне ендірілді. Сондай-а, зерттеуді негізгі аидалары халыаралы жне республикалы ылыми-теориялы, ылыми-практикалы конференцияларда (республикалы, халыаралы) жасалан баяндамалардан, республикалы мерзімді басылымдарда жарияланан маалалардан крініс тапты.
орауа сынылатын негізгі аидалар:
- азастандаы музыкалы-мдени мраларды туып, алыптасып, даму кезедері жне оны алыптасуына сер еткен саяси-леуметтік факторларна сипаттама (1930-1950 ж.ж.);
- азастан композиторлары туындыларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктер жіктемесі мен оны мегеруді педагогикалы шарттары;
азастандаы 1930 – 1950жж. музыкалы-мдени мраларды педагогикалы жоары оу орындарындарыны оу-дістемелік кешеніндегі крінісіне сипаттама;
- азастанды музыка айраткерлеріні шыармаларын музыкалы оу орындарында пайдалануды ылыми-дістемелік кешені (бадарлама, дістеме, дидактикалы материалдар, нсаулар);
Диссертация рылымы: диссертация кіріспеден, екі тараудан, орытындыдан, пайдаланылан дебиеттер тізімі мен осымшалардан трады.
Кіріспе блімде зерттеуді ккейкестілігі, масаты мен міндеттері, нысаны, пні, міндеттері, ылыми болжамы, жетекші идеясы, діснамалы жне теориялы негіздері, дістері мен негізгі кезедері беріліп, ылыми жаалыы, теориялы жне практикалы мнділігі, орауа сынылан аидалар, зерттеу нтижелеріні длелділігі мен негізділігі, талылануы жне жзеге асырылуы баяндалады.
азастандаы музыкалы-мдени мраны дамып, алыптасуы (1930- 1950жж) деп аталатын бірінші блімде 1930-1950 жылдарда мір срген музыкатанушылар мен композиторлар мраларыны философиялы, леуметтік, педагогикалы, психологиялы аспектілері баяндалды, бл мселелерді азіргі кндегі зерттелу жадайына талдау жасалды жне оу-трбие дерісіндегі орны аныталды.
1930-1950 ж.ж. азастандаы музыкалы-мдени мраны лгілерін жоары оу орындарыны оу-трбие дерісіне пайдалануды жолдары атты екінші блімде педагогикалы жоары оу орындарында білім беру технологияларын пайдалануды тиімді шарттары айындалып, оларды іске асыруды дістемесі крсетілді. Арнайы курс бадарламасыны мазмны берілді. Осы бадарлама негізінде жргізілген эксперименттік байау жмыстарыны нтижесі крініс тапты.
орытындыда теориялы жне эксперименттік жмысты нтижелеріне негізделген тжырымдар мен ылыми трыдаы сыныстар берілді.
НЕГІЗГІ БЛІМ
ылыми зерттеу жмысымызда 1930-1950 жж. азастандаы музыкалы мдени мраны даму кезедеріне сипаттама беру шін алдымен аза педагогика тарихын зерделеуші Т.М. Храпченковты педагогикалы ылыми ойларына шолу жасалды. Ол зіні ылыми ойларын жеті кезеге блген. рбір кезеінде сол жылдардаы идеологтар мен педагог–демократтарды ебектеріне тоталан. Атап айтса, бірінші кезе ткен асырды жиырмасыншы жылдарды бірінші бесжылдыы деп аталан. Сол жылдардаы оамды–саяси жадайлармен атар алым–педагогтарды кзарастары партиялы идеология трысынан арастырылан. Біра, басты идеология сол кездегі Маркс, Энгельс, Лениндерді партиялы саясаты орын алды. Бл идеологиядан блек педагогика саласында Н.К. Крупская, А.В Луначарский, М.Н. Покровскийларды, батыс Еуропаны педагог–алымдары Д. Дьюи, Э. Мейман, М. Монтессори, З. Фрейдтарды педагогикалы-психологиялы кзарастары ке трде оытылды. Ал осы кезде азастанда А. Байтрсыновты, М. Дулатовты, Ж. Аймауытовты, М. Тынышбаевты, М. Жмабаевты, Х. Досмхамедовты, К. Кемегеровты педагогикалы ойлары ке трде тарады. Олар елімізде ана тілі жне дебиет, ел тарихы, жарафия, н салу, бейнелеу нері т.б. пндерді лтты дстр негізінде оытып трбиелеуге белсене атсалысты. Екінші бір тобы С. Сейфуллин, Т. Рыслов, С. Сдуаасов, О. Жандосовтар т.б. елдегі саяси жадайлара баса кіл бліп, елімізді социолистік трыда мір сруіне рдайым сыныс жасап отырды жне жаа типтегі кеестік мектептер ашыуа лкен септіктерін тигізді.
Екінші кезе ткен асырды жиырмасыншы жылдарды екінші бесжылдыы отызыншы жылдарды бірінші бесжылдыы делінген. Бл жылдары Кеес кіметі з кшіне мініп, ала арай батыл адамдар жасады. Батыс Еуропадан келген буржуазиялы саясата жол бермеді. «Партия» мен «марксизм» идеологиясына арсы келгендермен батыл крес жргізді. Ескі мамандарды орнына жаа ксіби білікті мамандар келді. Н.К. Крупскаяны педагогтік кзарасы млде згерді. Алдында ана зі олдаан Батыс Еуропаны педагогикасын млде жоа шыарып, Кеес кіметіні мектептері тек ана Маркс, Энгельс, Ленинні идеяларымен арулануы керек деп шешті.
Бл жылдар – азастанда саяси репрессия етек алып, аза зиялылары халы жауы атанып, уына шырады. О. Жандосов А. Байтрсыновты араб тілін латын рпіне ауыстыран ебегін рі арай жетілдірді. Біра, аза зиялы ауымны елден кетуіне байланысты мектептерде саба беретін мамандар жетіспей, білім ошатарына зияны келгенін жазады.
шінші кезе – ткен асырды отызыншы жылдарыны соы жне лы Отан соысы кезедері. Соысалды жылдарында Сталинні саясаты з кшіне мінді жне елде репрессия рбандары болды. Оны ішінде зиялы оам айраткерлері мен мыты алымдарды да алдырмады.
Тртінші кезе – соыстан кейінгі жылдардаы саясат крсетілген. Осы кезедегі Сталиндік саясат Батыс Еуропа мен АШ арасындаы ылыми, мдени арым–атынасты млдем тотатты. Педагогика саласы бойынша оыту дерісі ала адам баса бастады. Бл кездегі педагогика саласы азан ткерісіне дейінгі жне кейінгі уаыт арлыындаы арым-атынасты оыта бастады. Дл осы кезеде педагогика жне педагогика тарихынан кптеген оулытар басылып шыты. Атап айтса, Н.К. Гончарова, П.Н. Груздева, Н.А. Константинова, И.А. Кайровалар болса, азастанда Ы. Алтынсаринні, Т. Тжібаевты,.И. Сембаевты т.б. психологияны негізгі мселелері, педагогиканы теориясы мен тарихы таы да кптеген ебектер жарыа шыты. Оларда негізінен кеестік-партиялы кзарас басты роль атарды.
Бесінші кезе – елуінші жылдарды екінші бесжылдыы мен алпысыншы жылдарды бастапы жылдары. Кеес кіметіні мдениеті, нері, ылым мен білімі арыштап даму кезеі. Педагогика саласы да з дрежесінде дамыды. «Педагогкалы сздіктер», трт томды «Педагогикалы энциклопедия», дидактика мселесі бойынша М.А. Даниловты, Б.П. Есиповты, Л.Г. Лембергті Д.О. Огородниковты жне т.б. ылыми монографиялы ебектері жарияланды. Осы уаыттарда азастанда тарихи педагогикадан Т. Тжібаевты «ХІХ асырды екінші жартысындаы азастандаы педагогикалы ойларды дамуы», «ХІХ асырды екінші жартысындаы азастандаы мектептерді ашылуы» (1965ж),. Сембаевты «аза совет мектептеріні тарихы мен очерктері»(1958 ж) жне педагогика, педагогика тарихынан кптеген докторлы, кандидатты жмыстар оралды.
Алтыншы кезе – жетпісінші, сексенінші жылдар. Жалпы білім беретін орта мектептерге кіл блінуі, кітаптарды оушылара тегін берілуі арастырылды. Бл кездерде педагогика саласына кптеген жаа есімдер келе бастады. азастанда педагогика тарихы бойынша Ш. Улихановты, Ы. Алтынсаринні, Н.И. Ильминскийды, В.В. Катринскийды, И. Радловты, А.Е. Алекторовтарды ебектерін оытты. Сонымен атар, л-Фараби, А. нанбаев, Шкрім, С. Торайыров, М. уезов, С. Сейфуллин, С. Мановты шыармашылыы мен педагогикалы идеялары, ой-пікірлеріне байланысты біршама диссертациялы ебектер де жазылды.
Жетінші кезе – сексен, тосаныншы жылдар. Осы жылдарда діснамалы мселелерге байланысты марксизм философиясын сына алып (Ю.Н Афанасьев, Г.А. Бордюгов, П.В. Волобуевтарды) маалалары шыа бастады. азастанда педагогика саласы дамуын тотатан жо. Біра, 1986 жылы ктерілістен кейін лтжандылы мселесіндегі ылыми маалалар бсесіп, бірнеше жылдардан кейін барып шыа бастады.
Т.М. Храпченковты пікірін басшылыа ала отырып, з зерттеу жмысымызды ш кезеге бліп арастырды. Бл ш кезеіміз Т.М. Храпченковты екінші, шінші, тртінші кезедерімен сйкес келеді. Олар: бірінші кезе 1930-1940 жж., екінші кезе 1940-1945 жж., шінші кезе 1945-1950 жж. Осындай кезедестіру арылы (1-кесте) р кезеге тарихи сипаттама беріп, сол кезедердегі музыкалы-педагогикалы ойларды бліп арастыруа ммкіндік тапты.
Кесте 1 – азастандаы 1930-50 жылдардаы музыкалы-мдени мраларды тарихи кезедері
| Кезедер | Тарихи сипаттама | Музыкалы-педагогикалы ойлар |
| 1-кезе 1930-1940 жж. Музыкалы лт мдениетіні ксіби дегейде даму кезеі. |
|
|
| 2-кезе 1940-1945 жж Музыкалы лт мдениеті соыс ажетіне арай бейімдеу кезеі.(лтжандылы сезімге баса кіл блу) |
|
|
| 3-кезе 1945-1950жж. Музыкалы лт мдениетіні толысу кезеі. |
|
|
1930-1950 жылдардаы музыка мдени мраларды тлім-трбиелік идеялары з алыптасу ммкіндігінде трлі тарихи кезедерді ткергені белгілі. Педагогика ылымы да заманны оамды бейнесіне, саясаты мен идеологиясына, экономикасы мен мдениетіне, т.б. сай згере отырып, тарихи даму сатыларынан теді.
Кесте 2 – 1930-50 жылдар бойынша азастандаы музыкалы–мдени мраларды алыптастыран тлаларды діснамалы тырлар арылы талдау
| № р/с | діснамалы тырлар атаулары | раушы элементтер | Мазмны |
| 1 | Тлалы тыр | Жас балалар, иялшыл, нші оушылар, Студенттер, консерватория тлектері, мыты композиторлар, | Жас кездерінен халы ауыз дебиетін жаттап седі, еліктеп ледер жазады. Музыкалы училищелер мен консеваториялар оу орнында оуыны зі оларды алашы музыкалы– педагогикалы кзарастарыны пайда болуына ыпал етуі ммкін. Москвадаы онкндік шыармашылы ашылуына лкен себеп болады. Музыкалы техникум, консерваторияда стаз, оытушы ызметтер істелуі. Соыс жылдары опералар, симфониялар жазылды. Кейіннен халыа танымал композиторлар болды. леуметтік ортада жігіттер, отбасында ке, улетте ата ретінде з рлі бар тлалар. |
| 2 | Аксиологиялы (ндылы) тыр | Ебекорлы, лтты ндылытары мен сапа, Достыа адалдытары, Ерлік пен батырлыты дріптеп опера мен симфонияларды жазылуы Музыка неріне адалдытары | Музыкалы шыармалардаы идеяларына негіз болан ндылытар: ебекорлы, достыа адалды, рухани тазалы, ерлік пен батырлы, адамды сю. Музыка неріне адалдыы – мамандытарыны рухани жоары ндылыын крсетеді. |
| 3 | Мдениеттану тыры | аза лтты неріне ызыушылыы; Мскеу консеваториясымен байланысы; Музтехникум, филармониялар, театрлар, консерваторияны ашылуы; | Орыс классиктері мен лемдік классиктеріні шыармаларын тере мегеріп, оны шкірттеріне жеткізу. Алябев, Глинка, Даргомыжский, Чайковский, Кюи, Рубинштейн, Моцарт, Бетховен, Вебер, Шуберт, Мендельсон шыармаларын халы шыармашылыына енгізді. |
| 4 | Этнопедагогика-лы тыр | «аза лтыны атын шыаруы»; «халын сыйлау»; Халыты трбиені дріптеуі; | Тла ретінде райсысы з мірімен лгі болды, райсысы здеріні отбасы арылы халыа лгі болып, здерінен кейін артынан із алатындай л-ыздарын нерге трбиеледі. Шыармаларында ай кезде де лтты бояуын калдыран емес. Сол арылы да келешек рпаа лт ндылытарын крсете білді. |
1930-1950 жылдардаы композиторларды шыармашылыындаы тлім-трбиелік идеяларды тарихи-педагогикалы зерттеулер трысынан зерттеуге кірісуді, тла ретінде танудан бастаанымыз жн.
Тлалы тыр бойынша: азастанны композиторларыны шыармаларын ел сйіп тыдайды, орындайды. Сол шыармалары арылы композиторлар бейнесіні жан-жаты сомдалуы, замана кезедеріне сай сіп, дами тсетіндігін білеміз.
Тла теориясыны негізгі тжырымдамаларына сай тлаа атысты мселелерді педагогикалы-психологиялы бастауында тран Б.Г. Ананьев, Б.Ф. Ломов, К.К. Абулханова-Славская, Л.И. Анцыферева, В.И. Мясищев, В.Г. Асмолов, ВВ. Столин, А.И. Котов, т.б. ебектері арылы педагогикалы пайымдаулар жасауа ммкіндік табамыз.
Елімізде жеке тланы психологиялы ммкіндіктерін, даму кезедерін арастыран Б.. Жарыбаев, С.М. Жаыпов, Ж.И. Намазбаева, т.б. айтса, педагогика ылымында да жеке тланы дамуы, трбиесі жне алыптасуы туралы жан-жаты зерттеу жмыстарын жргізіп, дана-ойшылдар мен тарихи тлаларды, аын-жыраулар мен оам айраткерлеріні, педагог-аартушыларды педагогикалы кзарастар мен идеялара толы мралары жайында кптеген ебектер жазылды.
Жеке тла – леуметтік ортадаы зіні орны мен рлін наты білетін, згеге лгі болар саналы рекетпен айналысатын жеке-дара ерекшеліктері бар адам. 1930-1950 жылдардаы композиторлар райсысы жеке тла ретінде арастырып, оларды бойындаы тлалы ерекшеліктерді даралыты пайда болуы мен жеке тла дамуыны тарихи-эволюциялы тжырымдамасы (В.Г. Асмолов, Б.С. Братусь) бойынша ашар болса, жаашылдыа мар, еті тірі, жаа заманны идеяларын іске асырушылар А. Жбанов, Е. Брусиловский, Л. Хамиди, М.Тлебаев, С.Мхамеджанов, В.Великанов,.Бабаов,.ожамияров, т.б. Оларды райсысы бала кндерінен нерге деген ызыушылыыпен скен. Бл нер олара біреуіне кесінен, енді біреуіне анасынан, тіпті наашы жртынан дарыан. Оушы кездерінен здері нерге жаны мар жандар болды. се келе, барлыы да музыка нері бойынша жоары білім алып елге келіп, стаз болып шкірттер трбиелеп, ызметтер атарды.
Аксиологиялы (ндылыты) тырда 1930-1950 жылдардаы композиторларды шыармашылыындаы тлім-трбиелік идеяларын талдап арастырар болса, онда ыма бір ауыз сзбен анытама беріп ткеніміз жн.
Сонымен атар, психологиялы сздікте: «ндылы – оамны леуметтік-тарихи жне индивидті тлалы мнін сипаттайды, сонымен бірге жеке тланы мінез-лы мен адамдарды зара атынасын, леуметтік трыдан реттейді» деген анытамалар берілген.
Жоарыда айтылан азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны арнаулы оу орындарындаы дістемелік жйесін негізге ала
отырып, жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді педагогикалы шарттарын айындады:
Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді бірінші шарты – оларды танымды ызыуына трткі беретін жоары оу орындарында пндераралы байланысты (арнайы пндер, азастан тарихы, Этнопедагогика, Философия, Мдениеттану, Психология, Музыкатану, Музыкалы дебиет, т.б.) орнату керек. Ол студент жастарды танымды ызыушылыын туызатын апаратты зыреттілігі арылы оларды зіндік іздену белсенділігін, ой-толаныс жне іс-рекет белсенділігін туызады.
Екінші шарты. Студент жастарды зара диалогтік арым-атынасты бірлігін кшейтуі, оларды музыканы з бетімен абылдай алу жне пікір кзарасын айындай білдіру абілеттерін дамытуды кздеуден туындайды. Сондытан оны лшемдері:
а) оу дерісінде студенттерді білуге деген ынта - белсенділігін танытуы;
) студенттерді з бетімен тапсырмалар жйесін орындау барысында здеріні танымды іс-рекеттеріне сай ізденіске тсуі, яни музыкалы білімді з бетімен іздене мегеруі кзде кзделеді.
Ал осыларды крсеткіштері болып мыналар саналады:
1) студентті з ой-тжырымын айтып жеткізе білуі;
2) композиторларды шыармаларын талдауда, оу проблемасын шешуде трлі зарасты ортаа салып, талылауа белсенді атысуы.
Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуге ажетті жадай туызатын екінші шарт – кнделікті мірмен байланыс орнату. Бл студент жастарды ой-рісіне озау салып, талдау, жіктеу, салыстырмалау, састыру, кемшіліктері мен жасы тстарын іріктеп алу, т.б. ой ызметіне жгінуге алып келеді. Бл шарт – музыкалы мдениетті мегеруде шешілмеген тйінді зыреттіліктерін жйелеуге ммкіндік беретін станымдар жзеге асан кезде ана проблеманы шешу зыреттілігі бола алады.
Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді шінші педагогикалы шарты – 1930-1950 ж.ж. аралыында музыкалы мдени мраны даму тарихын, теориясы мен тжірибесін оып-білу шін ылыми дниетаныммен байланысын амтамасыз ету; ал оны сипаты – композиторларды шыармаларын йренуде педагогикалы деріске тікелей араластыру.
Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді тртінші шарты табиат жне оаммен байланысын жетілдіру болып табылады. Оны сипаты – музыкалы практикалы білімдерді оамдаы алатын орнын анытау шін жргізілетін ізденістері.
Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді педагогикалы шарттарына жне жоарыда аталан алымдарды пікірлеріне сйене отырып, 1930-1950 жылдарда азастанда мір срген айраткерлерді музыкалы мраларын жоары білім жйесінде олдануды оыту теориясындаы станымдарды негізінде педагогикалы шарттарды былай крсеттік: (4-кесте)
- дріс мазмныны ылымилыы, жйелілігі мен бірізділігі;
- стазды діскерлігі мен шеберлігі;
- педагогикалы білімділігі мен мдениеті;
- студенттерді белсенділігін іске осып, шыармашылыын оята алатын йымдастырушылы абілеті, крнекіліктерді тымдылыы мен натылыы, талапа сйкестігі мен толытыы;
- тыдау материалдарын сзбен тсіндіре білуі;
- теориялы білімдерді практикада ксіби пайдалана білу диалектикасы.
Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді педагогикалы шарттарыны логикалы рылымын сипаттады (Сурет 2).
Кесте 4 – Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді педагогикалы шарттары
| Педагогикалы шарттар | лшемдері | Крсеткіштері |
| Пнаралы байланыс | оу дерісінде студенттерді здеріні оу белсенділігін арттыру; студенттерді з бетімен тапсырмалар жйесін орындау барысында здеріні танымды іс-рекеттеріне сай, тиімді діс-тсілдерді пайдалана отырып, білімдерін бекіту | 1) студентті з ой-тжырымын айтып жеткізе білуі; 2) композиторларды шыармаларын талдауда, оу проблемасын шешуде трлі зарасты ортаа салып, талылауа белсенді атысуы; |
| Кнделікті мірмен байланыс | арнаулы жоары оу орындарыны оу-трбие рдісінде азастан композиторларыны шыармашылы мдениетін оып-білу, оны кнделікті мірде олдануыны маызын тсінуі | 1) студенттерді з бетімен орытынды жасауа лшынысы; 2) кнделікті мірде туындайтын айшылытарды шешуді жолдарын іздестіріп мен табу. |
| ылыми дниетаныммен байланыс | музыкалы мдениетті даму тарихын, теориясы мен тжірибесін оып-білуде педагогикалы дерісті басаруы; 1930-1950 ж.ж. аралыында мір срген композиторларды музыкалы-педагогикалы мраларын оып-йрену шін ылыми таным теорияларымен танысуы. | 1)музыкалы шыармалардаы жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді оу-трбие дерісін басара білуі; 2) дниетанымды аясы: аза музыкасыны ылыми дниетанымды танып-білуге ыпалын айындау болып табылады. |
| Табиат жне оаммен байланыс | оу-трбие дерісінде азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуде студент жастарды зін-зі баалауы (зін-зі жетілдіру, зін-зі дамыту); | 1) шыармашылы баыттаы зіндік жмыстар – оу материалы негізінде шыармашылыа мтылу; 2) соны нтижесінде жаналы ерекшелігін ашу, зінше ой орытып пікір білдіру. |
Сурет 2 – Студент жастара азастанды композиторларды музыкалы шыармаларыны жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді педагогикалы шарттарыны логикалы рылымы
Кесте 15 – «азастанда 1930-1950 жылдарда мір срген нер айраткерлеріні таылымды идеялары» атты арнайы бадарламасыны жоспары.
| № | Таырыптар | Сааттар саны | ||
| Дріс | СОЖ | СЖ | ||
| Кіріспе | ||||
| 1 | Болаша рпаа трбие беруді бгінгі мселелері жне жас ерекшеліктерін ескеруді маызы. | 2 | 1 | 2 |
| 2 | 1930-1950 жылдардаы музыкалы педагогикалы мраларды жне шыармаларды алыптасуы | 1 | 2 | 1 |
| 3 | Музыкалы-педагогикалы мраны мазмны, трбиелік ммкіндіктері | 2 | 2 | 2 |
| 4 | 1930-1950 жылдардаы мір срген композиторларды музыкалы мрасы арылы трбие беруді дістері, тсілдері, формалары мен мазмны. | 4 | 4 | 4 |
| 5 | лтты трбиені 1930-1950 жылдардаы музыкалы- педагогикалы мралар мен шыармалардаы ндестігі | 2 | 2 | 2 |
| 6 | 1930– 1950 жылдардаы музыкалы педагогикалы мраларды бгінгі оу-трбие рдісінде пайдалану жадайы жне жетілдіру жолдары | 4 | 4 | 4 |
| Барлыы | 15 | 15 | 15 | |
Сонымен атар, композиторларды халы ндерін, кйлерін хор шыармаларын деудегі зіндік стилін жне т.б. кре білуге йренеді. Бл жерде біз Ж.Зейнуллинаны жалпы музыкалы-педагогикалы ой-пікірлерге атысты ебектерін негізге аламыз.
Арнайы курс материалдарын (Педагогика, аза музыка тарихы, аза музыка дебиеті, педагогика тарихы) пндерін оыту барысында пайдалануа болады.
Ескертпе: арнайы курсты ткізу барысында факультетті зіндік ерекшелігін ескеру керек. сынылып отыран арнайы курс жоары оу орындарыны музыка-педагогикалы факультетіне, музыкалы колледждерді студенттеріне арналып жасалан.
Студенттер курсты мазмнын ммкіндігінше толы мегеруі шін оны оытуды йымдастыруа мынадай талаптар ойылады:
- студенттерге трбие беруді йымдастыруда оларды жеке тлалы ерекшеліктерін ескеру жне оны бгінгі зекті мселелерімен штастыру;
- 1930-1950 жылдары мір срген композиторларды музыкалы–мдени мраларына сипаттама беру;
- студенттерге трбие беруде 1930-1950 жылдары мір срген композиторларды музыкалы мраларын олдануды маызын ашып крсету;
- 1930-1950 жылдары мір срген композиторларды музыкалы шыармалары арылы мектеп оушыларына трбие беруді дістері, тсілдері мен жаа технологиясы жне формаларымен таныстыру.
Баылау тобы жне эксперимент тобы студенттерімен экспериментті орытынды кезеінде салыстырмалы жауаптарды нтижесі тмендегідей болды:
| Сратар | Баылау тобы | Эксперимент тобы | ||||
| Студ-т саны | Дрыс жауап | ате жауап | Студ-т саны | Дрыс жауап | ате жауап | |
| 1-сра | 60 | 12 (20 %) | 48 (80 %) | 60 | 35 (58,3 %) | 25 (41,7 %) |
| 2-сра | 60 | 27 (45 %) | 33 (55 %) | 60 | 43 (71,6 %) | 17 (28,4 %) |
| 3-сра | 60 | 21 (35 %) | 39 (65 %) | 60 | 31 (51,7 %) | 29 (48,3 %) |
| 4-сра | 60 | 5 (8,4 %) | 55 (91,6 %) | 60 | 33 (55 %) | 27 (45 %) |
| 5-сра | 60 | 11 (18,4 %) | 49 (81,6 %) | 60 | 49 (81,7 %) | 11 (18,3 %) |
| 6-сра | 60 | 2 (3,3 %) | 58 (96,7 %) | 60 | 42 (70 %) | 18 (30 %) |
| Жалпы | 60 | 13 (41,7 %) | 47 (58,3 %) | 60 | 39 (65 %) | 61 (35 %) |
Кесте бойынша студент жастарды 1930-1950 ж.ж. аралыындаы азастанды композиторларды музыкалы–мдени мралары арылы жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегерту дегейлеріні арту шамасы тмендегідей:
Баылау тобы: студент жастарды 1930-1950 ж.ж. аралыындаы азастанды композиторларды музыкалы–мдени мралары арылы жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегерту жалпы дегейі згеріссіз алан. Тек соы ш сраа берген жауаптарында отайлы жауаптар кездеседі.
Эксперименттік топ: 1-сраа берген жауаптары 50 %-а, 2-сраа берген жауаптары 20 %-а, 3-сраа берген жауаптары 11,7 %-а, 4-сраа берген жауаптары 28,4 %-а, 5-сраа берген жауаптары 38,3 %-а, 6-сраа берген жауаптары 60 %-а артан. Яни, рбір сраа з беттерінше шыармашылыпен жауап беруга талпынан. Эксперименттік топ студенттері жауаптарыны дрыс немесе ателігін сипаттауда біз 1930-1950 ж.ж. аралыындаы азастанды композиторларды музыкалы–мдени мралары арылы пнаралы, кнделікті мірмен, ылыми дниетаныммен, табиат жне оаммен байланысын ескердік.
Сурет 5 – Эксперименттен кейінгі салыстырмалы диаграмма
Сурет 6 – Эксперименттен кейінгі салыстырмалы диаграмма
Яни, студент жастарды 1930-1950 ж.ж. аралыындаы азастанды композиторларды музыкалы–мдени мралары арылы жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегертуді педагогикалы шарттарын ескеріліп, о нтиже бергенін эксперименттік іс-тжірибе арылы кз жеткіздік.
Эксперимент орытындысында алынан нтижелер жне оларды талдау тмендегіше тжырым жасауа ммкіндік береді:
- студент жастарды 1930-1950 ж.ж. азастандаы музыкалы–мдени мралары арылы жанрлы-білімдік жне эстетикалы-тлімдік ммкіндіктерін мегерту тек айын масатты арнайы йымдастырылан жмыстарды нтижесінде ана ммкін болады;
- сынылан арнайы бадарлама студент жастарды 1930-1950 ж.ж. азастандаы музыкалы–мдени мралары деген ызыушылыын арттырады, білім сапасын жетілдіріп, леуметтік-экономикалы дамуымызды азіргі жадайында мір сріп, эстетикалы сезімні жоары дегейде болуына бейімдейді; болаша ызметіне ажетті білім, білік, дадылармен аруландырады. орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университетіні «музыка-педагогикалы» факультетінде жне аза мемлекеттік ыздар педагогикалы университетіні «Музыкалы білім жне мдениет» факультетінде арнайы курс жргізіліп боланнан кейін, оларды материалды алай мегергендері жнінде апарат алу масатында эксперименттік байау жмыстарын жргіздік. Нтижесінде Кеестік дуірдегі азастанда музыкалы–мдени мраларды даму ерекшеліктері айындалып, бір жйеге келтірілді; оны жоары педагогикалы оу орындарында, музыкалы педагогика мен аза музыка тарихына, аза музыка дебиетіне осымша арнайы курс ретінде тиімді пайдалануды жолдары аныталды. Осыларды негізінде студенттерді аза музыка мдениетіне деген ызыушылыы артып, Отана деген сйіспеншілік жне семдік сезімдері оянды, дниетану кзарасы кеейіп алыптасты.
Сонымен атар, зерттеу нтижесі бойынша біратар сыныстар жасауа тура келді:
1. ХХ асырды 30-50 жылдарындаы музыкалы мралар мен ндылытарды жастара трбие беру масатында немі зерделеп отыру;
2. азіргі дуірдегі аза музыкасы трлерін жандандыру жне бгінгі мір талабына сай жетілдіріп, кеінен дамыту.
3. «Мдени мра» шеберінде 1930-1950 жылдары мір срген композиторларды ебектерін жинатау, зерттеу жмыстарын жргізу, «Мдени мра» бадарламасы бойынша атарылан жмыстарды одан рі жаластыру. Осымен байланысты туындайтын перспективалы проблема: Бгінгі жаандану кезінде лемдік ркениетке азастанды музыкалы педагогиканы зіндік лесі– лтты музыка мдениетіні колоритін айындаумен, лтты патриотизмні аза музыкасындаы рлеу, даму динамикасын айатаумен ерекшеленуі тиіс. Оны ылыми теориялы, педагогикалы-музыкалы трыдан зерттеу келешекті ісі демекпіз.
Резюме
Байулов Гани Бекхожаевич
Использование музыкально-культурного наследия Казахстана 1930-1950годов в учебно-воспитательном процессе высших учебных заведений
Актуальность исследования. История развития музыкально-культурного наследия 1930-1950годов не была предметом специального исследования, но изучение наследия этого периода является важным для всестороннего освещения истории педагогики музыкального образования.
При положительном решении данной проблемы она явится действенным средством эстетического воспитания учащихся высших учебных заведений.
Этим и определяется актуальность нашего исследования.
Цель исследования - проанализировать с научной точки зрения развитие культурно-музыкального наследия Казахстана в советский период, систематизировать материал и подготовить учебно-методический комплекс с целью использования его в учебно-воспитательном процессе.
Объект исследования. История развития музыкально-культурного наследия Казахстана в советский период.
Предмет исследования. Развитие музыкально-культурного наследия (1930-1950гг.) и использование данного наследия в учебно-воспитательном процессе в педагогических учебных заведениях.
Методологическая и теоретическая основы исследования. Исторические, материалистические, философские положения эстетического воспитания, теория познания; научные труды культурологов, педагогов-психологов о значении культурного наследия, их основные концепции о культурных ценностях с теоретико-методологической точки зрения.
Новизна и теоретическая значимость исследования:
-выявлены исторические и общественные условия, оказавшие влияние на развитие музыкально-культурного наследия Казахстана в 1930-1950 годы;
-дан всесторонний анализ формированию и развитию музыкально-культурного наследия Казахстана в советский период (1930-1950 гг.);
-дана классификация с точки зрения жанрового своеобразия и воспитательных возможностей музыкальных произведений казахстанских композиторов периода с 1930по 1950 годы.
-определены педагогические условия формирования образовательных навыков, знаний студентов средних специальных и высших учебных заведений.
Практическая значимость исследования.
-подготовлена программа спецкурса для музыкально-педагогических факультетов высших учебных заведений « Традиционные идеи работников искусства Казахстана в 1930-1950 годы»:
- разработаны рекомендации по усовершенствованию научно-методических комплексов для специальности 050106 –« Музыкальное образование» вузов республики;
-материалы исследования могут быть использованы в учебно-воспитательном процессе высших учебных заведений, а также на областных и городских курсах повышения квалификации учителей.
Положения, выносимые на защиту:
- характеристика процесса зарождения, формирования и развития музыкально-культурного наследия Казахстана и политико-социальных факторов, влияющих на этот процесс;
- определение жанрово-образовательных и эстетико-воспитательных возможностей произведений композиторов Казахстана и педагогических условий их изучения;
-анализ материала о музыкально-культурном наследии 1930-1950 годов Казахстана в учебно-методическом комплексе для высших педагогических учебных заведений:
- научно-методический комплекс (программа, методические дидактические материалы, указания) по использованию произведений музыкантов Казахстана в высших учебных заведениях.
Resume
Baiulov Gani Bekhozhaevich
Use of a musical cultural heritage of Kazakhstan in the years of 1930-1950 in teaching and educational process of higher educational institutions
Research urgency. The history of development of a musical cultural heritage in the years of 1930-1950 wasn't a subject of special research, but studying of heritage of this period is important for all-round illumination of history of pedagogics of music education.
At the positive solution of this problem it is effective means of aesthetic education of pupils of higher educational institutions.
By it the urgency of our research it is also defined.
Research objective - to analyse from the scientific point of view the development of cultural and musical heritage of Kazakhstan during the Soviet period, to systematize a material and to prepare an educational and methodical complex for the purpose of use it in teaching and educational process.
Object of research. History of development of a musical cultural heritage of Kazakhstan during the Soviet period.
Object of research. Musical cultural heritage development (1930-1950) and use of this heritage in teaching and educational process in pedagogical educational institutions.
Methodological and theoretical bases of research. Historical, materialistic, philosophical provisions of esthetic education, knowledge theory; scientific works of culturologists, teachers-psychologists about value of a cultural heritage, their main concepts about cultural values from the theoretical-methodological point of view.
Novelty and theoretical importance of research:
- the historical and public conditions which have influenced development of a musical cultural heritage of Kazakhstan in 1930-1950 are revealed;
- the all-round analysis is given to formation and development of a musical cultural heritage of Kazakhstan during the Soviet period (1930-1950);
->
- pedagogical conditions of formation of educational skills, knowledge of students of average special and higher educational institutions are defined.
Practical importance of research.
- the program of a special course for musical and pedagogical faculties of higher educational institutions «Traditional ideas of workers of art of Kazakhstan in 1930-1950» is prepared:
- recommendations about improvement of scientific and methodical complexes are developed for specialty 050106 –« Music education» republic higher education institutions;
- materials of research can be used in teaching and educational process of higher educational institutions, and also at regional and city refresher courses of teachers.
The provisions submitted for protection:
- the characteristic of process of origin, formation and development of a musical cultural heritage of Kazakhstan and the political social factors influencing this process;
- definition of genre and educational and aesthetical-educational possibilities of works of composers of Kazakhstan and pedagogical conditions of their studying;
- the material analysis about a musical cultural heritage of 1930-1950 of Kazakhstan in an educational and methodical complex for the highest pedagogical educational institutions:
- a scientific and methodical complex (the program, methodical didactic materials, instructions) on use of works of musicians of Kazakhstan in higher educational institutions.
