Ж 616.98:579.842.23] – 053- 036.1-053.2 олжазба ыында

ЖМАБЕКОВА АЛМАШ ТЛЕГЕНЫЗЫ

азіргі кездегі иерсиниозды балалар жасына байланысты

аымыны ерекшеліктері

14.00.10 – жпалы аурулар

Медицина ылымдарыны кандидаты

ылыми дрежесін алуа арналан диссертацияны

авторефераты

азастан Республикасы

Алматы, 2010

Жмыс С.Асфендияров атындаы аза лтты медицина университетіні балалар жпалы аурулар кафедрасы мен Алматы алалы клиникалы балалар жпалы аурулар ауруханасында жасалынан.

ылыми жетекшісі: медицина ылымдарыны докторы,

профессор Тыныбеков А.С.

Ресми оппоненттері: медицина ылымдарыны докторы,

профессор рманова Г.М.

медицина ылымдарыны кандидаты,

доцент Эфендиев И.М.

Жетекші йым: азастан Республикасы Денсаулы

сатау министрлігіні Алматы

мемлекеттік дрігерлерді білімін

жетілдіру институты.

Жмыс 2010 жылды «12» арашасында, саат 14.00 азастан Республикасы Денсаулы сатау министрлігіні С.Асфендияров атындаы аза лтты медицина университетіні Д 09.01.01 Диссертациялы Кеесіні отырысында оралады.

Мекен жайы: 050012, Алматы аласы, Тле би кшесі, 88

Диссертациямен азастан Республикасы Денсаулы сатау министрлігіні С.Асфендияров атындаы аза лтты медицина университетіні кітапханасында танысуа болады.

Автореферат 2010 жылды азан айыны « __» жлдызында таратылды.

Диссертациялы Кеесті

ылыми хатшысы,

медицина ылымдарыны докторы А..Дйсенова

КІРІСПЕ

Бгінгі кні иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышымен шаырылан трі Америка мен Африкада, Европа мен Азияда да кеінен таралан.

Дниежзілік денсаулы сатау йымыны мліметтеріне сйенсек, онымен ауыратындар саны жаынан сальмонеллез, шигеллез сияты ішек инфекцияларынан кейін екінші орында тр (Учайкин В.Ф., 2005). Бірата, оны аныталуы барлы мемлекеттерде біркелкі емес. Оны зіндік себептері де бар. Баса елдерге араанда лабораториялы зерттеулерді дегейіні жоарылыына байланысты иерсиниоз Еуропа мен АШ елдерінде жиі тіркеледі. Мысалы, жыл сайын Америка рама Штаттарында р 100 мы адамны 17 мыына иерсиниоз диагнозы ойылса, ал бл крсеткіш біздерге кршілес Ресейде 4-5 мы науасты ане райды.

Ал, енді бізді елімізге келетін болса, азастанда табии жне антропургиялы ошатарды жеткілікті екендігін ескерсек, онда бл дертті дамуына эпидемиологиялы жадайды олайлы екендігін байаймыз (Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М., 1984; Некрасова Л.Е., 2004). Соан арамастан иерсиниоз азастанда з дрежесінде зерттелмеген деп айтуымыза бден болады. Себебі, республикалы санитарлы-эпидемиологиялы станцияны мліметтері бойынша, ол жылма-жыл республиканы тек 5-6 аймаында (Алматы, Жамбыл, Отстік, Шыыс жне Солтстік азастан) жне Алматы аласында ане тіркеледі. Соы 15 жылдаы, еліміздегі оны жыл сайыны крсеткіші 50-300 адамны аралыын раса, оларды те жартысына жуыы балалара тиесілі.

рине, жоарыдаы крсеткіш, иерсиниоз диагностикасыны бізді республикада лі де болса дрыс жола ойылмаандыын крсетеді. Оны зіндік бірнеше себептері де бар. Оларды басты-бастыларына, біріншіден дрігерлерді бл дертті з дегейінде жеткілікті білмейтіндігі болса, екіншіден лабораторлы зерттеу ммкіншіліктерімізді тмендігі жатады.

Осы себептерге байланысты диагноз ою барысында дрігерлер жаынан ателіктер кп кездеседі, сіресе, кбіне амбулаторлы-поликлиникалы дегейде (Антоненко Ф.Ф. ж. б.,1986). з кезегінде мндай жадай иерсиниозды диагнозыны уаытында ойылмауына жне емні кеш таайындалуына алып келеді де, оны арты асынумен, кейде, тіпті ртрлі аутоиммунды дерттерді дамуына ласуы да ммкін (Бениова С.Н., Гордеец А.В., 2001).

Соы 10-15 жылда, жоарыдаы айтылан олылытарды орнын толтыру масатында азастанда да иерсиниоза байланысты ылыми-зерттеу жмыстары біршама арынды жргізіліп, соны нтижесінде бірнеше ылыми ебектер жары крді (Дмитровский А.М., 1985; Тыныбеков А.С., 2000; Абентаева Б.А., 2002).

Бірата, бл ылыми жмыстарда да, алыс-жаын шетелдік зерттеулерде де басты кіл иерсиниозды індеттануына, крінісіне жне оны микробиологиясы мен иммунологиясына блінген (Степанов В.М., Безрукова Л.С., 1983; Шестакова И.В., Ющук Н.Д., 2006; Carter J.E., Nelson J.J., 2007).

Иерсиниозды тірегінде азіргі кнге дейін шешімін таппай тран лкен мселелерді атарына оны диагнозыны дер кезінде ойылмай, баса дерттерді атын жамылып уаытылы емделмеуі жне оны болжамы мен диспансерлік баылауыны жеткілікті дегейде зерттелмеуі жатады (Соломатина О.Г. ж. б., 1983; Ющук Н.Д., Кареткина Г.Н., 1997).

Сонымен атар алыс-жаын шетелдерде жне республикамызда иерсиниозды індеттануы мен крінісіні жне аырыны балаларды р жас тобына байланысты ерекшеліктерін зерттеген ылыми ебектерді жотыы.

Бл инфекцияа байланысты шешілмеген таы бір мселе, оны этиотропты емі. сіресе, оны жайылан трі мен айталамалы трін емдеу кезінде алдымен андай антибиотиктерге басымдылы беру керектігі.

Жоарыдаы айтылан ойларды саралай келе, бл дертті тірегінде лі де болса аяына дейін зерттелмеген мселелерді барлыын жне де осыны зі бл жоспарланан ылыми ебекті таырыбы мен масатыны зектілігін байатса керек.

Сондытанда, біз, зімізді ылыми зерттеуімізді жоарыдаы олылытарды орнын толтыру масатында иерсиниозды мектепке дейінгі, ерте жне кеш мектеп жасындаы балалар топтарыны арасындаы оны індеттануыны, крінісіні ерекшеліктері мен ерте диагностикасына, болжамына жне диспансерлік баылауы мен этиотропты емін жетілдіруге арнады.

Зерттеуді масаты: Иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышымен шаырылан тріні балаларды ртрлі жас топтарындаы аымыны ерекшеліктерін зерттеу жне оны диагностикалы алгоритмі мен болжамын жасап, дертті диспансерлік баылауы мен емін жетілдіру.

Зерттеуді міндеттері:

1.Балаларды ртрлі жас тобындаы иерсиниозды аымыны ерекшеліктерін анытау.

2.Иерсиниозбен ауыран балаларды катамнезде зерттеу.

3.Иерсиниозды диагностикалы алгоритмі мен болжам крсеткіштерін жасап, оны диспансерлік баылауын жетілдіру.

4.Иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышымен шаырылан тріні антибиотиктерге сезімталдыын анытау.

Зерттеуді ылыми жаалыы мен теориялы ндылыы:

1.Алаш рет иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышымен шаырылан трінде, оны ртрлі жас тобындаы балалардаы аымыны ерекшеліктері аныталды.

2.Тыш рет иерсиниозды диагнозын ерте ою масатында оны диагностикалы алгоритмі жасалынды.

3.Зерттеу нтижесіні негізінде алаш рет иерсиниозды болжам крсеткіштері берілді.

4.Иерсиниозды диспансерлік баылауы мен этиотропты емі жетілдіріліп, онымен ауыран балаларды баылауды наты жолдары сынылды.

Зерттеуді тжірибелік ндылыы:

1.Зерттеу барысында иерсиниозбен ауыран 0-ден 1 жаса дейінгі (I топ), 1 жас 1 айдан 3 жаса дейінгі (II топ), 3 жас 1 айдан 7 жаса дейінгі (III топ) жне 7 жас 1айдан 14 жаса дейінгі (IV топ) балалар арасында, оны кейбір эпидемиологиялы, клиникалы жне лабораториялы крсеткіштеріні зіндік ерекшеліктері бар екендігі аныталды.

2.Иерсиниозды диагнозын ерте ою масатында оны диагностикалы алгоритмі сынылды.

3.Катамнезде иерсиниозды созылыы немесе созылмалы трлерге жне одан пайда болатын аутоиммунды асынулара жол бермеу шін, оны болжам алгоритмі жасалынып, диспансерлік баылауы жетілдірілді.

4.Иерсиниозбен ауырандара этиотропты ем ретінде бірінші жне екінші кезекте таайындауа болатын антибиотиктерді тізімі берілді.

орауа сынылан диссертацияны негізгі аидалары:

1.Иерсиниозбен кпшілік жадайда III-IV топтаы (79,8%) балаларды ауыратындыы жне дертті жиі жаз айларында (31,7-57,1%) індеттік ктерілуі байалды.

2.Иерсиниозды крінісі мен лабораториялы крсеткіштеріні балаларды ртрлі жас топтарында рилы болып жруі, з кезегінде амбулаторлы-поликлиникалы дегейде диагноз ою барысында ателіктерге рындыруы (63,5-78,5%), оны диагностикалы алгоритмін жасауа алып келді.

3.Иерсиниозды клиникалы жне лабораториялы крсеткіштеріні ерекшеліктерін катамнезде зерттеуді барысында дертті болжам алгоритмі жасалынып, оны диспансерлік баылауы жетілдірілді.

4.Иерсиниозды антибиотикограммасы жасалынып, оны оздырышыны антибиотиктерге сезімталды ерекшеліктері аныталды.

Зерттеу нтижелерін енгізу. Диссертация барысында алынан ылыми нтижелер Алматы алалы балалар жпалы аурулар ауруханасыны блімшелеріні емдеу тжірибесіне енгізілді.

Сонымен атар иерсиниозды крінісі мен лабораториялы ерекшеліктері, диагностикалы алгоритмі мен болжамы С.Асфендияров атындаы азМУ балалар жпалы аурулары кафедрасыны оу рдісінде олданылады.

Зерттеу нтижелеріні ресми жариялануы. Зерттеу жмыстарыны негізгі нтижелері баяндалып, талыланды: С.Асфендияров атындаы азМУ балалар жпалы аурулары кафедрасы мен АМДБЖИ балалар жпалы аурулары кафедрасыны атысуымен ткізілген БКЖАА дрігерлер конференциясында (Алматы, 30.06.2007; 26.05.2010); Алматы алалы педиатрлар оамыны ылыми-тжірибелік конференциясында (Алматы, 18.11.2009); V-Ресей балалар инфекционистеріні конгресінде (Москва, 4-6.12.2006); ХIII, ХIV-халыаралы реабилитация мен иммунореабилитацияа арналан медициналы конгрессте (БАЭ, Дубай, 26-29.04.2008, 6-9.02.2009); Т.Н.Никонованы 100 жылды мерейтойына арналан ылыми-тжірибелік конференцияда (Алматы, 11.12.2009).

Жариялаулар. Диссертация таырыбы бойынша 10 маала жары кріп, оны 6 азастан Республикасыны Білім жне ылым саласын баылау Комитеті бекіткен басылымдарда, 4 тезис халыаралы ылыми-тжірибелік конференциялар материалдарында жарияланды.

Ізденушіні жеке лесі. Диссертантты жеке басы зерттеу кезінде зі пайдаланан материалдарды жинатап, олара статистикалы деу жасап, сосын оны талдап, содан кейін алынан ылыми ебегіні нтижесінен тпкілікті орытынды шыарды.

Диссертацияны рылымы мен клемі. Диссертациялы жмысты мазмны 115 компьютермен терілген бетке жазылан. Жмыс кіріспеден, дебиеттерге шолудан, негізгі блімнен, материалдар мен дістерден, зіндік зерттеу нтижелерінен, 5 науастар тарихыны крінісінен, орытындыдан, тжырымнан, тжірибелік сыныстар мен дебиеттер тізімінен ралан. Сонымен атар олжазба 19 кестемен, 20 суретпен ресімделген.

олданылан дебиеттер саны 159, оны ішінде 109 орыс тілінде, 50 шетел тілінде.

НЕГІЗГІ БЛІМ

Зерттеу материалдары мен оны тсілдері

ылыми жмыс С.Асфендияров атындаы аза лтты медицина университетіні балалар жпалы аурулар кафедрасында (кафедра мегерушісі-м..д., профессор..ттыожанова) жне Алматы алалы клиникалы балалар жпалы аурулар ауруханасында (бас дрігер-К.Е.Ндірова) жргізілді.

Сонымен атар бактериологиялы жне серологиялы зерттеулер М.Айымбаев атындаы азаты карантинді жне зоонозды инфекциялар ылыми зерттеу орталыыны микробиология блімі мен Алматы алалы клиникалы балалар жпалы аурулар ауруханасыны бактериологиялы лабораториясында жасалынды.

Зерттеуге 1995-2009 жылдары Алматы алалы клиникалы балалар жпалы аурулар ауруханасында иерсиниоз диагнозымен емделген 6 ай мен 14 жас аралыындаы 550 науас бала алынды. Оларды іріктеу барысында аралас инфекциясы барлары алынып тасталып, тек ане иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышымен шаырылан 313 бала тадап алынып, оны ішінен 104 (33,2%) бала дертті жедел кезеінде динамикада аралып (1, 2, 3 айда) жне 11 бала (10,5%) дертті 3-6-12 айларында катамнезде диспансерлік баылауда болды. Бл жмыстар Алматы алалы № 1, 3, 8, 10, 11, 15, 17 жне 18 емханаларыны жпалы ауруларды баылау блмелері мен Алматы алалы клиникалы балалар жпалы аурулар ауруханасында жргізілді.

Баылауа алынан рбір балаа «Катамнездік баылау картасы» толтырылды. Картаа баланы аты-жні мен жасы, тратын жері, иерсиниозбен ауыран уаыты, ауруханадаы клиникалы белгілері мен жасалынан зерттеулерді крсеткіштері, алан емі мен одан шыарылан кездегі жадайы сияты мліметтер енгізілді. Осылара осымша балаларды азіргі кездегі жалпы жадайына, шаымына кіл блінді.

Иерсиниозды диагнозы дерт туралы анамнезді, клиникалы-эпидемиологиялы жне бактериологиялы немесе серологиялы зерттеулерді нтижесіні арасында ойылды. Сонымен атар керек болан жадайда аспапты тексерулер де жасалынды.

Бактериологиялы зерттеуге ауыз-жтыншатан арты абырасынан жаынды жне ан, зр, нжіс алынды.

Серологиялы зерттеу ТЕГАР дісі бойынша жргізілді. Кмнді жадайда ПТР дісі пайдаланылды.

Сонымен атар науастардан дертіне, індеттанулыына, міріне байланысты жне жалпы хал-жадайы тірегінде мліметтер жиналып, барлытарына жалпы клиникалы, керекті жадайда біраз блігіне биохимиялы, аспапты зерттеулер жргізілді.

Оларды атарына: жалпы ан анализі, жалпы зр анализі, анны биохимиялы анализі, копрограмма, электрокардиограмма, рентгенологиялы, ішкі азаларды ультрадыбысты зерттеу, бактериологиялы жне серологиялы зерттеулер жатады.

Науастара ажет болан жадайда кардиолог, гастроэнтеролог, аллерголог сияты мамандар шаыртылып, кеестер берілді.

Жоарыда айтылан барлы зерттеулер мен мліметтер арнайы жасалынан карталара тсірілді.

Зерттеу жмыстарыны масаты мен міндетіне байланысты, иерсиниозбен ауыран науастар баланы жасына байланысты 4 топа блінді, олар:

I топ – 0-ден 1 жас арасындаы балалар;

II топ – 1 жас 1 ай мен 3 жас арасындаы балалар;

III топ – 3 жас 1 ай мен 7 жас арасындаы балалар;

IV топ – 7 жас 1 ай мен 14 жас арасындаы балалар.

Сонымен атар, иерсиниоз диагнозымен зерттеуге алынан балалар Н.В. Воротынцева мен оны ріптестестеріні (1987) сынан жіктелісіне сйкес жне дертті негізгі белгілеріне байланысты 2 топа блінді: жергілікті жне жайылан. з кезегінде дертті жергілікті трі 5 блініп, олара жатады:

1.Катаральды трі.

2.Асазан – ішектік трі.

3.Бауырлы (гепатиттік) трі.

4.Іштік (абдоминальды) трі.

5.Жедел ызбалы трі бртпемен жретін.

ЗЕРТТЕУДІ НТИЖЕСІ МЕН ОНЫ ТАЛДАУ

Бізді зерттеуімізге алынан 313 иерсиниозбен ауыран баланы 14 (4,5%) 0 мен 1 жасты арасындаы балалар раса, 49 (15,7%) 1 жас 1 ай мен 3 жаса дейінгілер, 126 (40,2%) 3 жас 1 ай мен 7 жаса дейінгілер, ал 124 (39,6%) 7 жас 1 ай мен 14 жаса дейінгілерден трды.

Енді, иерсиниозбен ауыруа кпшілік жадайда ай жастаы балалар бейім келеді дегенге келсек, негізінен бл дертпен 3 жастан асан балаларды (79,8%) жиі ауыратындыын байаймыз. Себебі, бл жастаы балалар жалпы таматануа кшкен кезде, оларды таам рационына дертті оздырышыны таралуына жадай туызатын жеміс-жидектер мен ккністер осылады. Ал, 1 жаса дейінгі балаларды бл дертпен сиректеу ауыруы, шамасы оларды бл жастаы таматану рдісіне байланысты болса керек. Сол себепті, емшек жасындаы балалара оздырыш негізінен арым-атынас арылы жады деп айтуа болады.

алымдарды пікірінше иерсиниозды індеттік ктерілуіне жылды мезгілі атты сер етіп, кбіне дерт жылды кз-ыс мезгілдерінде кбейеді (Maruyama T., 1997; Малашенкова В.Г., 2000; Gustavsson A. et al., 2002; Ценева Г.Я., 2002).

сіресе, дертті жоарылауына ыс мезгіліндегі тменгі температураны, жоары ылалдылыты, жарыты аздыы мен р елдегі климатты жне оздырышты психрофильділігіні де сері бар (Шубин Ф.Н., 1997; Головчак Г.С., 1999; Учайкин В.Ф. ж. б., 2005; Тыныбеков А.С., 2000).

Бірата, біз зерттеген науастарды р топтаы жастарында жыл мезгіліне байланысты аурушадыты крсеткішінде ерекшеліктер байалды.

Барлы жас топтаыларында да балаларды жиі жаз айларында ауыратындыы байалып, оны топтар арасындаы крсеткіші 31,7-57,1% аралыын рады. Ал, екінші орында II-III-IV топтаыларда кз-кктем айлары болса, I топтаыларда-кктем, II топтаыларда ыс-кктем айларында байалды.

Сонымен, баса иерсиниозды зерттеушілер дерт кбіне жылды салын мезгілінде кездеседі десе, біз зерттеген жас тобындаы балаларды барлыында да аурушады негізінен жаз айларында жоары болды.

Мны басты себебі, Алматы аласыны климатты ерекшеліктеріне байланысты болса керек.

Иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышымен шаырылан балаларды жасына байланысты блінген топтарды кейбір клиникалы жне лабораториялы ерекшеліктері де зерттелді. Зерттеу барысында р топтаы балалардаы иерсиниозды аымыны ерекшеліктеріне, оларды физиологиялы, иммунологиялы дамуымен атар жоарыдаы айтылан эпидемиологиялы згешеліктерді жне науастарды осымша дерттеріні сер ететіндігі байалды.

Сондытан болса керек, иерсиниоз диагнозымен зерттеуге алынан балалар топтарын жоарыда айтылан Н.В. Воротынцева мен оны ріптестестеріні сынан жіктелісіне сйкес салыстырып арау кезінде 1 жаса дейінгі науастарда дертті абдоминальді, гепатитті жне катаральді трлеріні млдем кездеспейтіндігі, ал 3 жастан асандарда барлы трлеріні болатындыы белгілі болды.

Иерсиниозды крінісіні рилылыы оны диагностикасын дер кезінде оюды иындатады.

Бізді зерттеуіміз бойынша алашы диагноз ою кезінде дрігерлерді балаларды барлы жас топтарында жіберген ателіктері 63,5-78,5% арасын рады.

Ал, енді оларды алаш рет ателікпен андай диагноздарды оятындыына келетін болса, кпшілік жадайда жедел респираторлы вирусты инфекция (15%), баспа (10,8%), ЭВИ (6,4%), жншау (6,3%), жедел ішек инфекциясы (5,1%), жпалы мононуклеоз (4,8%), вирусты гепатит (4,1%) сияты диагноздарды оятындыы аныталды.

Біз сонымен атар науастарды ауруханаа ауыраныны нешінші тулігінде тсетіндігін де зерттедік.

Зерттеу барысында балаларды те жарымынан сл астамы ауруханаа дертті алашы 5 кнінде тсетіндігі белгілі болды.

Сонымен атар алдыы I топа араанда II,III,IV топтаыларды 16,3-21,8% ауруханаа кеш, ауыраныны 10 кнінен кейін тсетіндігі белгілі болды.

Мны зі, балаларды соы 3 тобына диагнозды бірінші топа араанда дер кезінде ойылмай, оларды амбулаторлы дегейде баса диагноздармен емделетіндігін крсетеді.

Барлы топтаы науастара дертті орташа-ауыр жне ауыр трі ойылып, бірде-біреуіне иерсиниозды жеіл дрежесі ойылмады. Бірата науастарды басым блігіне, оны ішінде II, III, IV топтаылара иерсиниозды орташа-ауыр трі ойылса, II топтаыларда дертті ауырлыы біркелкілеу болды.

Шамасы, балаларды кпшілігіне дертті орташа-ауыр тріні ойылуы, иерсиниозда жалпы уыттану белгілеріні онша атты болмайтындыына байланысты болса керек.

Енді иерсиниозды ртрлі жас топтарындаы оны крінісіні кейбір белгілеріні ерекшеліктеріне тоталып кеткенді жн крдік.

Осындай айырмашылыымен крінген негізгі белгілерді атарына ызбаны жатызуа болады.

Иерсиниозда фебрильді ызба негізінен I, II, IV топтаы балаларда байалып, негізінен I топтаыларда жиі фебрильді (92,9±6,8%) болып, ал III топтаыларда аландарына араанда ызбаны субфебрильді трі басымыра (52,4±4,4%) кездесті. Енді, ызбаны екінші бір асиеті, оны затыына келетін болса, ол науастарды соы 3 тобында кпшілік (48,4±4,4%) жадайда 2 жетіге дейін созылса, ал I топтаыларды барлыында да ол тек 1 жетіге дейін ктерілді. за ызба – 1айа дейін, 3 жастан асан балаларда 1,6% - 4,1% жадайда байалды.

Иерсиниозды келесі бір белгісі – бртпе. Бртпе 313 баланы 123 (39,3%) кездесті.

Айта кету керек, баылаудаы балаларды жас топтарына байланысты бртпені згешелігі байалды.

Бртпе науастарды I тобында сирек (7,1%) кездесіп, ол тек ане майда- даты трде болды. Науастарды алан 3 тобында рилы бртпе кездескенімен, оларда да майда-даты бртпе алан трлеріне араанда басымдау болып, кпшілік жадайда (32,5%) оны крсеткішіні III топта басаларынан грі жоарылау екендігі байалды. Бртпені баса трлерінен даты-бртікті II, III, IV топтарда 5,6-12,2% аралыта байалып, науастарды тек 1,6% геморрагиялы бртпе аныталды.

Бртпеден кейін науастарды 1,6% теріні тлеуі болса, аландарыны брінде ол ізсіз жоалды.

Жоары тыныс жолдарыны абынуы зерттеудегі науастарды барлыында да байалып, ол тонзиллит пен фарингит жадайынды жрді.

Бадамша бездерді абынуы I топта сирек 7,1% болса, IV топта баспа II-III топа араанда кбірек (43,5±4,4%) кездесті. Ал, фарингит III, IV топтарда (13,0-27,0%) крінді.

Иерсиниозды ртрлі жас тобындаы балалардаы азаны алан мшелеріні абынуына келетін болса, лимфа тйіндеріні (мойын, олты, шап) тек I дрежелі лаюы 3 жаса дейінгі балаларда, ал оны II дрежесі соы 3 топта да байалып, III дрежесі 3,1-7,0 жастаыларды аз ана блігінде (3,2±2,4%) кездесті.

Буынды белгі артралгиялы крініспен 3 жастан асан балаларда 4,0-8,7% кездессе, реактивті артрит тек ане IV топтаыларды бар боланы 2,4% байалды. Дерт негізінен ірі буындарды абыну крінісімен жрді.

Тменгі тыныс жолдарыны абынуы (2,4%) жадайда, бронхит, пневмония трінде, тек IV топтаы балаларда кездесті.

Жрек ан-тамыр жйесіні абынуы соы 3 топтаы балаларды аз ане блігінде байалып, ол жрек дыбысыны тйыталуымен, систольді шуылмен, тахи - немесе брадикардиямен жне ЭКГ-де кардиопатияны белгілерімен жрді.

Гепатомегалия барлы жас топтарында байаланымен, негізінен 3 жастан асан балаларда лаюы кбірек кездесті, сіресе II-III топта (77,6±5,9%- 69,8±4,0%). Ал, 1 жаса дейінгі балаларды (14,3±9,3%) бауыры 0,5+1,0+1,5см лайанымен, оларда паренхиматозды гепатитті белгілері болмады. Бірата, IV топтаы балаларда (33,9%) дерт жиі паренхиматозды гепатит трінде жріп, гиперферментемия (АСТ, АЛТ) алыпты жадайдан 2-3 есе сіп, гипербилирубинемия (жалпы билирубин-28-68 ммоль/л) аныталды.

Талаты абынуы сирек байалып, ол IV топтаы балаларды тек ане 1,6% крініс берді.

Ультрадыбысты зерттеу жргізілген балаларда бауыр паренхимасыны згерісі, реактивті панкреатит, холецистит жне т жолдарыны дискинезиясы аныталды (32,9%).

Кейде іштік (абдоминальді) белгі иерсиниозды жалыз крінісі ретінде байалады (Антоненко Ф.Ф. ж.б., 1986).

Бл белгіні пайда болуы терминальді илеит пен мезентериальді лимфаденитке, кейбір жадайда (1,0-23,8%) соырішекті абынуымен тікелей байланысты (Золотухина И.Н., Ющенко Г.В., 1982; Антоненко Ф.Ф. ж. б., 1986).

Бізді баылауымызда болан балаларды жас топтарыны арасында іштік белгі 3 жастан асан балалар тобында сирек кездесті (2,4%). Барлы балаларда ішті ауыруы жиі кіндік пен илеоцекальді аймата айын байалып, балаларды 8% хирургке крсетілді.

Иерсиниозыны таы бір крінісі, ол асазан-ішек жолдарыны абынуы, негізінен диарея трінде байалып, дертті алашы кндері айын крініспен тті. Бл балаларда нжіс сйы, сары-жасыл тсті, кілегейлі болып, кейбірінде энтерит немесе гастроэнтерит трінде, жиілігі тулігіне 3-6 реттен болды. Мндай нжіс I топтаыларды 100% болса, II топтаыларды 90% аныталып, ал III-IV топтаы науастарды тек 3,2% крініс берді.

Науастарды бірде-біреуінде эксикозды белгілері болмады.

Бгінгі кні иерсиниозды жайылан трінде болмаса, баса трлерінде жалпы ан анализіні зіндік ерекшеліктері жо деп айтуа болады.

Оны ішінде лабораториялы зерттеуді бл трін оларды жас топтарына байланысты лі ешкімде зерттеген жо.

Науастарды барлы топтарында да жалпы ан анализінде ерекшеліктер байалды. Бірінші топтаы балаларды барлыында да осымша дерт ретінде анемия аныталса, жастары лайан сайын аназды біртіндеп азайып, 4 топтаыларды бірде-біреуінде оны крінісі болмады. Дертті абыну рдісін крсететін крсеткішті бірі лейкоцитоз I (7,1%) мен IV топта (8,1%) сирек боланымен, II (46,9%) мен III топта олара араанда басымыра кездесті. Нейтрофилез алан топтармен салыстыранда II (48,9%) мен III топтаыларда (29,4%) жиі болды. Лимфоцитоз III, IV топтарда 17,5-20,2% науастарда аныталды. Осыан састау жадай ЭТЖ байланысты да байалды. Бл крсеткішті жоарылауы негізінен соы 3 топта байалып, сіресе IV топта (60,5%) басаларынан басым болды.

Балаларды барлы жас тобында несеп шыару жолдарыны абынуы сирек кездесті. Балаларды алашы 2 тобында дизметаболикалы нефропатияны (уратурия, оксалурия) крінісі соы 2 топа араанда басымдау болды.

Иерсиниозбен ауыратын балалардаы бл крсеткіш, оларда баса згерістермен салыстыранда жиі дизметаболикалы нефропатияны белгілеріні байалатындыын крсетеді (Огай Е.А. ж. б., 1986; Сапега Е.Ю., 2001; Шестакова И.В. ж. б., 2007). Кейбір алымдар иерсиниозды жедел рдісіні нтижесі ретінде созылмалы пиелонефритті болатындыын айтады (Denneberg T., 1982; Davenport A., Finn R., 1987).

Бірата, біз баылаан науастарда пиелонефритті крінісі байалмаанымен, сирек те болса дертті 1-2 аптасында лейкоцитурия мен протеинурия балаларды соы 3 тобында байалса, эритроцитурия тек III- IV топтарында ане кездесті.

Жоарыдаы зр жолыны згерістері иерсиниозды 2-3 жетісінде оны жалпы уыттану белгілеріні азаюына байланысты алпына келді.

Иерсиниозды лабораториялы жолмен длелдеу барысында, оны бактериологиялы жне серологиялы дістерінде айырмашылытар байалды.

Бактериологиялы зерттеу кезінде оздырыш ааны жаындысынан, зрден, нжістен барлы топтаы балаларда табылды. Бірата I топтаы балаларда бактериологиялы длелдеу жиі, оны зрі арылы длелденіп (57,1%), бл крсеткіш алан биосубстраттардан жоары болды.

Ал, енді серологиялы зерттеулерге келетін болса, оны нтижесіні алан топтара араанда I топтаы балаларда сирек екендігі жне оларда арсы кштерді крсеткішіні тмендігі байалды.

Айта кету керек, иерсиниозды диагностикалы крсеткіші негізінен 1:100-1:200 атынасындай болатындыы, ал титрді одан жоары болуы сирек кездесетіндігі аныталды.Серологиялы зерттеуді крсеткішіні I топтаы балалардаы сиректігі, оларда арсы кштерді пайда болып лгермеуіне байланысты болса керек.

Сонымен атар, Алматы аласында иерсиниозды серологиялы трлеріні айсысы жиі кездеседі дегенге келетін болса, бізді аймата оны 0:3 серологиялы тріні басым болатындыы байалды.

Енді иерсиниозды аымыны затыына келетін болса, оны созылыы аымыны жиі соы 2 топта болатындыы жне де осы топтаы балаларды 10,5% дертті айталамалы тріне ауысатындыы, ал, алашы 2 топтаы науастарда иерсиниозды аымыны олайлы аяталатындыы байалды.

Бгінгі кнге дейін иерсиниозды аырыны немен аяталатынына келетін болса, ол туралы алымдарды арасында орта пікір жо десе де болады.

Сондай-а, кптеген ылыми жмыстар дертті жедел кезеіні аымына арналан да, оны катамнезіне жеткілікті кіл блінбеген (Бениова С.Н., Гордеец А.В., 2002; Абентаева Б.А., 2002).

з кезегінде бл мселе иерсиниозды баса дерттерді аласында алып ойылуына алып келіп, оны болжамы мен диспансерлік баылауын уаытында шешуді кешеуілдетеді. Кейбір ебектерде дертті днекер тінні диффузды кеселдеріне алып келіп, соан байланысты ревматоидты артритті, Рейтер белгісіні, Висслер-Фанкони субсепсисіні дамитындыы айтылады (Бениова С.Н., Гордеец А.В., 2001).

Айта кету керек, иерсиниоз созылмалы трмен жреді деген пікір кпшілік жадайда ересектерге байланысты айтылан, ал оны балалардаы зерттелуі жеткіліксіз деп айтса да болады (Яковлева А.А., 1989; Учайкин В.Ф., 2005).

Бл айтылан пікірлерге ой жгіртіп арайтын болса, онда азіргі кезге дейін иерсиниозды аырыны немен аяталатыны туралы, оны ішінде, сіресе балалара байланысты зерттеулерді жотыын креміз.

з кезегінде дертті диагнозыны дрыс ойылмауы, бл науастарды кбіне соматикалы блімшелерде баса диагноздармен емделетіндігін крсетеді. Сондытан балалара иерсиниоз диагнозын ерте ою масатында біз зімізді зерттеуімізге сйене отырып, алаш рет оны диагностикалы алгоритмін жасауды жн крдік.

Алгоритм дрігерлерге кмек ретінде балаларды жас ерекшеліктерін ескере отырып, оларды арау барысында оны диагнозына кмнденіп, уаытылы тексеріп, дер кезінде емін таайындауа кмектеседі.

рине, мндай жадайда педиатрлар балаларды жас шамасына байланысты иерсиниозды эпидемиологиясына, оны ішінде дертті жу жолдарына, клиникалы крінісіні кейбір белгілеріне баса кіл аударуы ажет.

Сонымен атар дрігерлер дер кезінде андай лабораториялы зерттеулер жасау керектігін жне оларды ерекшеліктеріне кіл аудара білуі керек.

Жоарыдаы айтандарымызды натылай тсу шін, біз онымен ауыран балалара ерте диагноз ою масатында, оны диагностикалы алгоритмін сынды (сурет 1).

Сурет 1 - Иерсиниозды диагностикалы алгоритмі

Жоарыдаы 1 суретте иерсиниоз диагнозына кмнденген жадайда, дрігерлерді науасты эпидемиологиясы мен кріністеріні айсыларына кілін блу керектігі жне содан кейін андай лабораторлы-аспапты зерттеулерді жргізу жолдары тсіндірілген.

Бізді ойымызша, педиатрлар иерсиниоз диагнозын ою барысында жоарыдаы сынылан диагностикалы алгоритмді дрыс пайдалана білсе, онда бл дертті алашы диагнозын ою дрігерлерге онша иыншылы туызбайды.

Егерде науасты иммунды жйесі жетімсіз болса, сіресе, оны ішінде жасушалы иммунитет, онда екіншілік ошаты пайда болып, дертті созылыы, кейде созылмалы трге ауысуы ытимал (Ottermann U.et.all., 1989; Тыныбеков А.С., 2000; Бениова С.Н., 2003; Германенко И.Г. ж. б., 2008). сіресе, оздырышты лимфа тйіндері мен талата за уаыт саталуы, з кезегінде иммунды депрессияа алып келуі ммкін.

Белгілі дебиеттерге шолу жасау барысында, біз иерсиниозды аымын болжауа арналан ылыми ебектерді кездестермедік.

Соан байланысты зерттеу барысында бізді алдымыза ойан міндеттерімзді бірі, ол иерсиниозды клиникалы жне лабораториялы кріністеріні негізінде, дертті андай жадайда созылыы немесе созылмалы трге ауысуын болжап, оны болжам крсеткіштерін жасау еді.

Осы масатта иерсиниозды жедел трімен ауыран 104 науасты катамнезде зерттеу кезінде, оларды 11 (10,5%) дертті айталамалы аымы дамып, соны ішінен 7 (63,6%) науаста созылыы, рі арай 3 (27,2%) оны созылмалы трі дамыды.

Жоарыдаы балаларды жас ерекшеліктеріне кіл блсек, I-II топтардаы науастарда дертті созылыы немесе созылмалы аымы болмай, ол тек III-IV тобындаы балаларда аныталды. I-II топтаы балаларды 63 (60,5%) иерсиниоз жедел, тегіс аымда тіп, сауыумен аяталса, ал III, IV топтаы 41 науасты 30 дерт сауыумен аяталып, тек 11 (10,5%) айталамалы аыммен жрді.

Міне, осы науастарды сыратнамасын талдап, зерттеу барысында оларды жалпыклиникалы жне лабораториялы крсеткіштерініні нтижесімен дертті болжамын жобалауа ммкіншілік пайда болды. Иерсиниозды айталамалы аымымен жрген 11 (10,5%) науасты 40% дертті жайылан, ауыр трі байалса, 30% иерсиниозды жедел ызбалы бртпемен жретін трі жне 30% буынды трі крініс берді.

Барлы науастарда лимфа тйіндеріні лаюы, 1 айдан асан субфебрильді ызба, айталамалы жоары тыныс жолдарыны абынуы, кейбірінде буынны абынуы, гепатоспленомегалия, аракідік рилы бртпе мен нжісіні сйытау болып туі байалды.

Гемограммада алыпты немесе сл ктерікі лейкоцитоз, нейтрофилез жне барлыында ЭТЖ дегейі жоарылады.

анны биохимиялы анализінде кейбір гепатомегалиясы мен буынды белгісі бар науастарда ферменттер (АЛТ, АСТ) мен С-реактивті белокты крсеткіштеріні аздап ктерілуі крінді.

Сонымен атар бл науастарды бактериологиялы анализдерінде Y.enterocolitica оздырышы жиі табылып, серологиялы (ТЕГАР) зерттеуінде титрді крсеткіші 1:80; 1:100 атынасындай аралыта байалды.

Жоарыдаы аныталан мліметтерге сйеніп, біз тмендегі 2 суретте балалардаы иерсиниозды болжам крсеткіштерін беріп отырмыз.

Сурет 2 - Балалардаы иерсиниозды болжам крсеткіштері.

Бізді ойымызша, жоарыдаы 2 суретте крсетілген иерсиниозды клиникалы-лабораториялы крсеткіштері, дрігерлерге оны болжамын анытап, дертті аырын жобалауа кмектеседі деп ойлаймыз.

Бгінгі кнге дейін иерсиниозды тірегінде аяына дейін шешілмеген мселелерді бірі, ол оны диспансерлік баылауы.

азіргі кезде, азастанда, иерсиниозбен ауырып кеткен балаларды диспансерлік баылауды наты мерзімі мен оны клемін анытайтын азастан республикасыны Денсаулы сатау министрлігіні бйрыы сияты, нормативтік наты жат жо.

Біз де зіміз зерттеген науастардан алынан нтижелерді талдау барысында иерсиниозды диспансерлік баылауына басаша кзараспен арауа ммкіншілік алды.

Бізді зерттеген балаларымызды кейбірінде иерсиниозды кеш айталамалы крінісі, ол ауруханадан шыаннан кейін 6 айдан 12 айа дейін тіркеліп келді.

Осы жадайды ескере отырып, иерсиниоздан сауыандарды тмендегідей мерзімдерге баылау керек деп есептейміз:

-егерде инфекция тегіс, айталамасыз жретін болса, онда 1- 3 - 6 айда арап, барлыы алыпты болса 6 айдан кейін баылаудан алып тастау керек;

-егерде дерт айталамалы болса, онда мндай науастарды 1 жыла дейін баылау ажет;

-егерде дерт созылыы немесе созылмалы болса, онда оларды толытай жазыланша баылау тотатылмайды.

Диспансерлік баылауды сапасын жасарту шін, балаларды жоарыдаы мезгілдерде арау барысында, олара жасау керек:

-жалпы ан анализі;

-жалпы зр анализі;

-биохимиялы ан анализі (ферменттер, ревмадіс);

-бактериологиялы анализ.

Керек болса:

-ЭКГ;

-УЗД;

-кардиолог, гастроэнтеролог, иммунологті кеесі.

азіргі кезде иерсиниозды емінде антибиотиктерді андай реттілікпен олдану керектігі лкен проблемаа айналуда. сіресе, дертті айталамалы трінде (Шабалов Н.П., 2005; Германенко И.Г., 2008).

Иерсиниозды асазан-ішек жолыны абынуымен жретін жеіл трінде антибиотиктерді олданбаса да болады. Бірата иерсиниозды орташа-ауыр жне ауыр трлерінде оны пайдалану керек. Таы бір ескеретін жадай, ол антибиотикті парентеральді олданан рлы, оны екіншісін энтеральді таайындаан дрыс. Сонда ане біз инфекцияны ену апасындаы оздырышты залалдай аламыз.

Айта кететін таы бір мселе, ол антибиотикті нерлым ерте таайындаса, сорлым оны сері жасы болады. Егерде, антибиотиктер науасты ауыраныны алашы 7 кнінде таайындалмаса, онда біз дертті негізгі белгілерін ескеріп барып, оны таайындауды ойлауымыз керек.

Этиотропты емні олданылуыны басты крсеткіші ретінде азаны ртрлі мшелеріні абынуымен жретін иерсиниозды жайылан трі жатады.

азіргі тада дрігерлерді алдында тран таы бір лкен проблеманы бірі, ол ай антибиотикті олдану, себебі елімізге келіп жатан антибиотиктерді трлеріні кптігі сондай (50 астам) жне де оны саны лаю стінде.

Иерсиниозды этиотропты емі ретінде кптеген антибиотиктер олданылады. Антибиотикті тадау барысында оан оздырышты сезімталдыын ескеру ажет. Бірата, антибиотикограммада кейбір антибиотиктерге иерсиниозды оздырышы 50-70% сезімтал деп берілгенімен, іс жзінде оны сері байалмайтын жадайлар да кездеседі.

Сонымен атар, иерсиниозда антибиотикті таайындау барысында, оны оздырышыны (Y.enterocolitica) клеткаішілік екендігін есімізде стап, оан арсы бактерицидті дрілерге тадау жасаан жн.

Ал, иерсиниозды кмескі белгілермен жретін созылмалы трлерінде иммунокоррекциялы, патогенетикалы емге баса кіл блу керек.

Иерсиниозбен баылауда болан 313 балаа ртрлі топтаы антибиотиктермен этиотропты ем жргізіліп, барлыы 16 трлі антибактериальді дрі олданылан.

Науастарды те жартысы Y.enterocolitica оздырышына сезімталдыы аз пенициллинмен жне амоксициллинмен емделген.

Антибиотиктерді ішінен жиі (34,5%) олданыланы пенициллинні атары (ампициллин, амоксиклав) болса, одан кейін аминогликозидтерді (22,5%) атары (гентамицин, амикацин, канамицин), сосын цефалоспориндер (5,1%) мен 6,9% жадайда - левомицетин, доксициклин, сумамед таайындалан.

1,2% науаса сезімталдыы жоары цефалоспориндерді III атары мен 0,6% балаа фторхинолондарды атары олданылан.

Сонымен атар 28,4% бала 2 антибиотикпен (гентамицин+пенициллин) емделген.

Иерсиниозды диагнозы кеш ойылып, ауруханаа кеш тскен 52,5% балаа антибиотиктерді сері, оны 2-3 трін таайындаан со ане байалан.

Таы бір айта кететін мселе, ол 36,5% науас антибиотиктерді 2 курсын абылдаса, 9,1% 3 курсын алан, ал 1,9% жадайда антибактериальді емні сері болмаан.

Тмендегі 1 кестеде, біз М.Айымбаев атындаы азаты карантинді жне зоонозды инфекциялар ылыми зерттеу орталыыны микробиология блімі мен Алматы алалы клиникалы балалар жпалы аурулар ауруханасыны бактериологиялы лабораториясыны Y.enterocolitica оздырышына жасаан антибиотикограммасыны крсеткіштерін беріп отырмыз.

Кесте 1 - Иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышыны сезімталдыына арналан антибиотикограмманы крсеткіші (%).

Антибиотиктерді тобы	Антибиотиктерді тізімі
Карбопенем	Имипенем 99%
Цефалоспориндер	Цефтриаксон 97%
	Цефтазидим – 82%
	Цефазолин - 0%
Аминогликозидтер	Амикацин – 89%
	Нетилмецин – 88%
	Гентамицин – 70%
	Канамицин - 30%
Макролид	Эритромицин - 20%
Сульфаниламид	Бисептол - 20%
Тетрациклиндер	Тетрациклин - 20%
	Доксициклин - 30%
Фторхинолондар	Ципрофлоксацин – 95%
	Норфлоксацин – 90%
	Офлоксацин – 75%
Левомицетин	Левомицетин -50%
Пенициллин	Пенициллин - 0%
	Ампициллин – 40%
	Амоксициллин – 50%

Жоарыдаы 1 кестеде сипатталандай, иерсиниозды Y.enterocolitica оздырышыны пенициллин мен цефазолинге сезімталдыы ешандай болмаанымен, бисептола, тетрациклинге, эритромицинге, канамицинге, доксициклинге 20-30% аспаса, ампициллинге, амоксициллинге, левомицетинге 40-50% болса, ал аминогликозидтерге (гентамицин, амикацин), нетилмецинге, офлоксацинге, цефтазидимге 70-89% рады.

Сонымен жоарыдаы антибиотиктерді Y.enterocolitica оздырышына сезімталдыын зерттей келе, оны норфлоксацинге (90%), ципрофлоксацинге (95%), цефтриаксонге (97%) жне имипенемге (99%) те сезімтал екендігі аныталды.

оздырышты сезімталдыы жоары фторхинолондарды атарын таайындау барысында, оны балаларды жасына байланысты тигізетін кері серін ескеріп, оан лкен сатыпен арауымыз керек. Бірата, жоарыдаы крсетілген баса антибиотиктерден ешандай сер болмаан жадайда дрігерлер консилиум жинап, оны таайындауа болады деп санаймыз.

ОРЫТЫНДЫ

1.Иерсиниозге кпшілік жадайда 3 жастан асан, III-IV топтаы (79,8%) балалар бейім келіп, олар жиі жаз айларында ауырып, оны топтар арасындаы крсеткіштері 31,7-57,1% аралыын рады.

2.Иерсиниозды крінісіні рилылыына байланысты дрігерлер алашы диагноз ою барысында жиі ателіктер (63,5-78,5%) жіберіп, кпшілік жадайда науастара жедел респираторлы вирусты инфекция (15%), баспа (10,8%), ЭВИ (6,4%), жншау (6,3%), жедел ішек инфекциясы (5,1%), жпалы мононуклеоз (4,8%) жне вирусты гепатит (4,1%) сияты диагноздар оюына алып келді.

3.Иерсиниозды алашы 2 тобына араанда, оны III-IV тобындаы балаларда дертті крінісі ртрлі болып, 76,3% дерт орташа-ауыр трде жріп, ол ызбамен, лимфоаденопатиямен, ал I топтан басасында кбірек (43,5±4,4%) жоары тыныс жолдарыны абынуы мен рилы бртпелермен (39,3%), IV топтаы балаларда сирек жадайда тменгі тыныс жолдары (2,4%) мен III-IV топтаыларда буынны (2,4%) абынуымен крінді. Жрек ан-тамыр жйесіні абынуы соы 3 топтаы балаларды аз ане блігінде (9,5%) байалып, гепатомегалия барлы жас топтарында, негізінен соы 3 топта, сіресе II-III топта (77,6% - 69,8%) байалып, жиі паренхиматозды гепатитті крінісімен IVтопта (33,9%) кездесті.

4.анны жалпы анализіні крінісі иерсиниозбен ауырандарда рилы болды. Лейкоцитоз I (7,1%) мен IV топта (8,1%) сирек, ал II (46,9%) мен III (38,9%) топта басымыра кездесіп, нейтрофилез алан топтармен салыстыранда II (48,9%) мен III топтаыларда (29,4%) жиі крінді. Лимфоцитоз III, IV топтарда 17,5-20,2% науастарда аныталды. ЭТЖ крсеткішіні жоарылауы негізінен соы 3 топта байалып, сіресе IV топта (60,5%) басаларынан басымдау болды.

5.Бактериологиялы зерттеуде оздырыш I топтаы балаларды зрінде алан биосубстраттара араанда кбірек (57,1%) табылып, бірата серологиялы зерттеулерді нтижесі алан топтара араанда I топтаы балаларда сирек о болып жне Алматы аласында негізінен иерсиниозды 0:3 серологиялы тріні (70% астам) кездесетіндігі байалды.

6.Катамнезде зерттелген 104 науасты 89,4% аымы олайлы біткенімен, соы 2 топтаы баланы 11 (10,5%) иерсиниозды айталамалы трі пайда болып, оны 4 (36,4%) емдеу барысында сауыып, алан 7 (63,6%) науаста 3 айдан кейін оны созылыы трі байалып, артынан 3 (27,2%) аутоиммунды дерттерге ласатындыы белгілі болды.

7.Иерсиниозды диагнозын ерте ою масатында, дертті эпидемиологиясын, крінісін жне лабораториялы крсеткіштерін ескеріп, оны диагностикалы алгоритмі сынылды.

8.Иерсиниозды клиникалы-лабораториялы крсеткіштеріні аясында дертті аырын болжау масатында, оны болжам алгоритмі жасалынды.

9.Иерсиниозды р жас тобындаы балалардаы аымын зерттеу барысында, онымен ауырандарды диспансерлік баылауды наты жолдары жетілдіріліп, берілді.

10.Иерсиниозды оздырышына сезімтал антибиотиктерді бірінші атары ретінде аминогликозидтер (70-89%) мен цефтазидим (82%), ал оан те сезімтал, екінші атары ретінде норфлоксацин (90%), ципрофлоксацин (95%), цефтриаксон (97%) жне имипенем (99%) сынылады

ТЖІРИБЕЛІК СЫНЫСТАР

1.Иерсиниозбен ауыран балалардаы дертті крінісіні рилылыына байланысты, оны диагнозын ерте оюды иындыын ескеріп, дертті диагностикалы алгоритмі сынылды.

2.Иерсиниозды аырын болжау масатында, оны крінісі мен лабораториялы крсеткіштеріні аясында дертті болжам алгоритмі олдануа берілді.

3.Иерсиниозбен ауырандарды диспансерлік баылауды жасарту шін, оны жолдары жетілдіріліп, сынылды:

-егерде инфекция тегіс, айталамасыз жретін болса, онда 1- 3 - 6 айда арап, барлыы алыпты болса 6 айдан кейін баылаудан алып тастау керек;

-егерде дерт айталамалы болса, онда мндай науастарды 1 жыла дейін баылау ажет;

-егерде дерт созылыы немесе созылмалы болса, онда оларды толытай жазыланша баылау тотатылмайды.

4.азіргі кездегі иерсиниоз оздырышыны сезімталдыын ескеріп бірінші (гентамицин, амикацин, нетилмецин, офлоксацин, цефтазидим) жне екінші (норфлоксацин, ципрофлоксацин, цефтриаксон, имипенем) кезекте пайдалануа болатын антибиотиктерді тізімі берілді.

Диссертация таырыбы бойынша жарияланан жмыстарды тізімі

1 Поражение верхних дыхательных путей при иерсиниозе у детей // Сборник научных трудов международной конференции – Москва, 2006.- С. 173

2 Показатели иммунитета у детей при иерсиниозе с дисбактериозом кишечника // Сборник научных трудов международной конференции посвященный 175-летию рождения С.П.Боткина. – Санкт-Петербург, 2007, №7.- С. 300-301.

3Балалардаы Y.enterocolitica оздыран иерсиниозды клиникалы ерекшеліктері мен аымы // Педиатрия и детская хирургия. - 2007, №1. Б. 23-25

4 Иммунокорригирующая терапия при иерсиниозе // Сборник научных трудов международной конференции Всемирный форум по астме. «Аллергология и иммунология» - Дубай, 2008, №1. Том 9. С.137

5 Состояние клеточного звена иммунитета при иерсиниозе у детей // Сборник научных трудов международной конференции Всемирный форум педиатров. «Аллергология и иммунология» - Дубай, 2009, №1. Том 10. С.62.

6 Ошибки диагностики кишечного иерсиниоза // Медицина.- Алматы, 2009, №4. - С.58-59.

7 азіргі тадаы балалардаы иерсиниозды клиникалы жне лабораториялы ерекшеліктері // аза лтты медицина университетіні хабаршысы – 2009, №1.- Б. 40-42.

8 Особенности гепатитной формы иерсиниоза у детей // аза лтты медицина университетіні хабаршысы. Проф. Т.Н. Никонованы туанына 100 жылды мерейтойына арналан 2009.- С.68-69.

9 Клинико-лабораторные проявления иерсиниоза у детей // аза лтты медицина университетіні хабаршысы. Проф. Т.Н.Никонованы туанына 100 жылды мерейтойына арналан 2009.- С.69-70.

10 Бір жаса дейінгі балалардаы иерсиниозды клиникалы жне лабораторлы крінісі // аза лтты медицина университетіні хабаршысы - 2010.- №2.- Б.151-155.

ысартулар тізімі

АСТ - аспартатаминотрансфераза

АЛТ - аланинаминотрансфераза

БА - биохимиялы ан анализі

ЖА - жалпы ан анализі

ЖЗА - жалпы зр анализі

азМУ – аза лтты медициналы университеті

ПТР - полимеразды тізбекті реакция

ТЕГАР - тікелей емес гемагглютинация реакциясы

ЭВИ - энтеровирусты инфекция

ЭКГ - электрокардиография

ЭТЖ - эритроциттерді тнбаа тсу жылдамдыы

ИФА - иммунды ферментті анализ

УДЗ - ультрадыбысты зерттеу