WWW.DISUS.RU

БЕСПЛАТНАЯ НАУЧНАЯ ЭЛЕКТРОННАЯ БИБЛИОТЕКА

 

ОЖ 636.085.13: 612.398.145:574.24

олжазба ыында



Байжаханова Айгуль Шайхисламовна


Арал аймаында адам организміне экологиялы олайсыз факторларды сері жне оларды тзету жолдары

6М060800 – Экология мамандыы бойынша

жаратылыстану ылымдарыны магистрі академиялы дрежесін алу шін дайындалан диссертацияны

РЕФЕРАТЫ



ызылорда, 2013 жыл

Жмыс орыт ата атындаы ызылорда мемлекеттік университеті Жаратылыстану жне аграрлы технологиялар институтыны «Химия жне экология» кафедрасында орындалан.

ылыми жетекшісі: Биология ылымдарыны

кандидаты, аа оытушы

Р.Х. рманбаев

Облысты кеес беру

диагностикалы орталыыны

бас дрігері медицина

ылымдарыны кандидаты, 

К.Д. Тілеулиев

орау 2013 жылы «7» маусымда саат 09-00-де орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университетіні «Жаратылыстану жне аграрлы технологиялар» институтыны 9-оу имаратында 303 аудиторияда теді.

Мекен жайы: ызылорда аласы, Амангелді к-сі, 66

Диссертациямен орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университетіні ылыми-техникалы кітапханасында танысуа болады.




КІРІСПЕ


Жмысты зектілігі. азастанны ртрлі айматарыны экологиялы жадайына жргізілген баылау, кп жадайда оршаан ортаны кйі антропогендік, табиата жауапсыз арауды салдарынан санитарлы нормаа жауап бере алмайтындыын крсетті. Бны брі оршаан ортаны ауыр металдар тздары, радионуклидтер, пестицидтер, гербицидтер, мнай жне оны рамындаы заттар, ракета жанармайы – 1,1-диметилгидразин (1,1-ДМГ) жне оны нитрозодиметиламин (НДМА) сияты туындылары, ндіріс жне ауылшаруашылы алдытарымен ластануына келеді. Аталан улы заттар организмні р трлі мше мен жйелеріне улы серін тигізеді. детте улы заттарды жеке сері емес, бірлескен сері кп орын алады. Ал оршаан орта мен организмні араатынасын білуді ажеттілігін кптеген алымдар сз еткенімен, ол з дрежесінде жетік зерттелмеген.

ызылорда облысы территориясында кптеген жылдар бойы жргізілген мониторинг кей жадайда топыратаы, судаы, айматаы сімдіктер жне жануар денесіндегі ауыр металдарды тздары, пестицидтер, гербицидтер, гидразинні ртрлі туындылары сияты токсиканттарды шектеулі рауалы концентрациядан біршама жоары екенін крсетті. Экологиялы дадарыс аймаы жадайларында траты мір сріп жатан адамдарда организмні гомеостазын амтамасыз етуде маызды рл атаратын негізгі мшелер мен мшелер жйесінде тіпті патологиялы ауытулара дейін баратын функциональды згерістер аныталан. Бл айматаы мкл, Арысм жне баса кен орындарында мнай-газды нерксіптік игеруде оршаан ортаа осымша сер етуде.

Арал аймаыны адам организміне экологиялы олайсыз факторларды эритроцит мен лейкоциттер санына, гемоглобин млшеріне, жалпы физиологиялы параметрлеріне бірлескен кешенді серін жне фитопрепараттар мен биологиялы белсенді заттарды кмегімен айындалан згерістерді алпына келтіру ммкіндіктерін анытау – экологиялы физиология ылымыны негізгі баыты болып табылады жне азіргі кезде аса ызыушылы туызуда.

Зерттеу жмысыны масаты мен міндеттері.

Жмысты масаты Арал аймаында адам организміне экологиялы олайсыз факторлардын серіне сипат беру жне оларды тзету жолдарын сыну.

Жмысты масатына байланысты ойылатын міндеттер:

1. Арал аймаында адам организміне экологиялы олайсыз факторлардын серінен физиологиялы параметрлерінін згерісін зерттеу (эритроциттер, лейкоциттер саны, гемоглобин, АлАТ жне АсАТ ферменттері).

2. Адам организміне экологиялы олайсыз факторлардын кешенді сер ету нтижесінде аннын физиологиялы параметрлерінін згерісін талдап, оларды «Возрождение» бальзамын абылдау арылы тзету жолдарын сыну.


Зерттеу нысаны. Жоары оу орындарында адам физиологиясы курсын оыту рдісі.

Зерттеу пні: Жоары оу орындарындаы экологиялы білім беру рдісі.

Зерттеуді ылыми болжамы. Жоары оу орындарындаы адам физиологиясы курсын оытуда: оны бадарлама мазмны экологияландырылса; курсты негізгі мазмнына енетін экологиялы білімні рылымды жйесі жасалса; физиологиялы тсініктермен экологиялы тсініктер зара логикалы байланыста берілсе; экологиялы мазмндаы физиологиялы есептер мен тапсырмалар жне экологиялы тсініктер рбір таырыпты мазмнына кіріктірілсе; оытуды белсенді дістері адам физиологиясы курсында тиімді пайдаланылса студенттерде экологиялы тсініктер алыптасып, экологиялы білім беру масаты жзеге асады.

Жмысты ылыми жаалыы.

Арал аймаыны олайсыз факторларыны кешенді серететін трындарыны ан крсеткіштеріне зерттеу жргізілді.

Арал аймаы (ызылорда облысы) трындарыны эритроциттер, лейкоциттер саны, гемоглобин, ан ферменттері млшерлері зерттелді. «Возрождение» бальзамын абылдау арылы, адам организмні физиологиялы крсеткіштерін тзету дістері сынылды.

Диссертацияны теориялы жне практикалы ндылыы.

Алынан мліметтер Арал аймаында адам организміне экологиялы олайсыз факторлардын кешенді сері жне оларды тзету жолдары туралы тсінігімізді кеейтеді.

Алынан материалдар орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университеті студенттеріне арналан лекциялар курсына енгізілді.

орауа сынылан негізгі мселелер.

1. Арал аймаындаы адам организмінде экологиялы олайсыз факторлардын серінен эритроциттер, лейкоциттер саны, гемоглобин, АлАТ жне АсАТ ферменттер дегейлері физиологиялы нормалы крсеткіштен тмендігі.

2. Адам организміне экологиялы олайсыз факторлардын кешенді сер ету нтижесінде аннын физиологиялы параметрлерінін згерісін талдап, оларды «Возрождение» бальзамын абылдау арылы тзету жолдарын сыну.

Диссертациялы жмысты талылануы мен жариялануы.

Жмысты негізгі мазмны мен ортындылары республикалы ылыми басылым беттерінде жары кріді.

Олар: 1. Применение биологически активных добавок к пище как один из методов коррекции здоровья населения, проживающего в экологически неблагоприятных регионах Казахстана. Макашев Е.К., Капышева У.Н., Бахтиярова Ш.К., Хайбуллин М.Р., Курманбаев Р.Х., Байжаханова А.Ш.Материали за 9-а международна научна практична конференция, «Ключови въпроси в съвременната наука», - 2013. Том 29. Лекарство. Биологии. София. «Бял ГРАД-БГ».

2. Влияние метил-1,2,4-триазола на пол и активность каталазы тканей крыс. Бахтиярова Ш.К.,Колбай И.С., Капышева У.Н., Баимбетова А.К.,Курманбаев Р. Х., Байжаханова А.Ш. Материалы межд.научно-практич. конф. « Современные проблемы борьбы с особо опасными, экзотическими и зооантропонозными болезнями животных» посвящ...70-летию проф. Н.Г.Асанова. – 2 том.-Изд-во КазНаУ.-Алматы,-2012.-с.81-85.


1. НЕГІЗГІ БЛІМ

1.1 ысаша табии-климатты сипаттама

ызылорда облысы азастан Республикасында жер клемі жаынан Атбе мен араандыдан кейінгі шінші орынды алады. Жер клемі 226,1 мы шаршы километрді алып жатыр. Облыс орталыы — 197 мы трыны бар ызылорда аласы. 7 ауылды кімшілік ауданы, 3 аласы, 12 ала тріндегі поселкесі, 96 ауылды округі бар.

Территориясында 1,3 мы километрге созылан Сырдария зені аып жатыр.

Облыс суармалы егіншілік аймаы. Арал кризисі мен салматы жетіспеушіліктер жер ресурстарын пайдалануда суармалы жерді аздаан айтарымына кеп соты. 3 мы клден бар жоы 123-і алды, шабындыты німділігі 4 есеге азайды, топыраты тздануы мен жерлерді бос алу процесі кшеюде.

Айматы табии жадайы суармалы массивтерді басаратын мамандандырылан жйені талап етеді, ирригациялы жйедегі жерді негізгі блімі сулы-тзды режимді жасанды жолмен реттеуді ажет етеді.

1.2 Минералды шикізат ресурстары

Облысты жер ойнауында Менделеев кестесіндегі элементтерді барлыы бар десе де болады.

Брінен брын, бл осалы кмірсутек шикізаты, Отстік-Торай базында олар болжам бойынша 350 млн. тонна мнай жне 100 млрд. куб метр газ райды.Баылау нтижесі Арал бассейні 75 млн. тонна мнай жне 2,3 трлн. куб метр газ береді деп болжады. осалы кмірсутек шикізатыны потенциалды ндылыы облыста 130,8 млрд. АШ доллары, мнай – 72,5, газ – 50,4, конденсат – 7,9 млрд. АШ доллары деп бааланды.

Облыс территориясында жалпы азастанды осалылардан орташа 15,1% балансталан осалы цинк, 9,6% орасын, 13,7% уран, 4,7% мнай, газ жне конденсат, 3,4% жерасты су балансы бар. Бл осалы ванадийлер жаынан азастан дниежзі бойынша 1-ші орын алады, кпшілігі ызылорда облысыны территориясында.

1.3 Табиаты

ызылорда облысы шл жне шлейт аймаа жатады. Жергілікті жерді рельефі кбінесе жазы. Солтстік-шыыс блігі (отстік жаалау) лан-байта саз жусанды-сорта шлейт, солтстігінде кп массивті тмпешікті-жйекті мдар – Арал маы арамы. Жйек пен тмпешікті биіктігі 20-дан 40 метрге дейін ауытиды. арамны батысынан Кіші Борсы мдары жаласады. Сырдарияны солтстік блігін ызылм мды шлі алып жатыр. Облысты отстік-шыыс шеткі блігін аратау таулы аймаыны аласа салалары алып жатыр. Облысты аймаында тауларды абсолютті биіктігі 900 метрден аспайды.

1.4 Байоыр арыш айлаы орналасан айматы экологиялы жадайы

азіргі кездегі оамны дамуы айналадаы оршаан ортаны пайдаланумен тікелей байланысты, яни адамзат тіршілігіне ажетіні барлыын табиаттан алады. Бл жаынан аланда табиат – табии ажеттілікті амтамасыз ететін таажайып былыс. ылым мен техниканы жетілуі, ндірісті арындап дамуы, жерасты азба байлытарын кеінен пайдалану, транспорт трлеріні кбеюі оршаан ортаны трлі химиялы осылыстармен ластауда.

Мндай химиялы осылыстарды кбіні токсиндік жне концерогендік асиеттері биосфералы тепе-тедікті бзылуына, климатты згеруіне, ауылшаруашылы німдер німділігіні тмендеуіне жне халыты денсаулыыны нашарлауына серін тигізеді.

    1. Экологиялы олайсыз факторларды ан рамына сері.

Арал ірі табиатыны экологиялы жйесіні тозыы жеткендігі р кімге аян. Ластайтын заттарды трлері те кп жне млшері де мол. Олар зауыттар мен фабрикаларды, автокліктерді мржаларынан шыатын зиянды заттар. Бларды брі де р трлі жолдармен ауаа, жер бетіндегі жне жер астындаы сулара, жауын суына тарайды, сімдіктер мен жануарларды бойына жиналады жне организм шін те ауіпті, оны ішінде адам мен жануарлара аса зиян.

азір, экология алам мен асыр проблемасына айналып отыр. Осыан орай халыты таза су мен нарлы асты пайдалануына ол жеткізуді оршаан ортаны ластайтын жне экологиялы зиян келтіретін обьектілерді ысартуды баса да ауіпті факторларды тмендетуді кздейтін наты шаралар амтамасыз етілуі керек.

1.6 Эритроцит рылымы, функциясы жне жойылуы

ан жйесі жне оны рамындаы ызыл жне а ан тйіршіктеріні азадаы алатын орны лкен. Олар организмге трлі инфекциядан орап, рН ортасын сатап, газдарды, метаболизм німдерін, биологиялы белсенді заттарды тасымалдай отырып, организмде гомеостатикалы ызмет атарады. Организмде ртрлі физиологиялы ызметтерді атара отырып, сырты жне ішкі ортаны арасындаы байланыстырушы тізбек болып, ан ртрлі сырты жне ішкі факторларды серінен жретін згерістерге те сезімтал келеді.

ан жйесі - ішкі организмні маызды блігі. Ол организм жадайыны сезімтал крсеткіші жне де оны бл асиеттері организмні сырты орта факторларына бейімделу параметрі бола алады.

Эритроцитттер (erythrocytus – грекше. erythros – ызыл, cytоs - клетка) ядросыз, гомогенді цитоплазмасы бар ызыл ан тйіршіктері. Ол анны негізгі блігін райды. Эритроциттер арапайым липопротеинді мембрана цитолеммамен оршалан. озалыс кезінде анда эритроциттерді екі жаы ойыс, диаметрі 7-9 мкм келетін сфероид формалары басым болады. Эритроциттер белок пен липоидтан тратын сырты абышадан, строма жне ішкі белокты абыынан трады. ан тарату жйесіндегі эритроциттеді айналымы алыпты жадайда 45 секундта жзеге асады. Эритроциттер миелоидты лпада, немесе сйек майында пайда болады. Эритроциттерді пайда болу процесін гемопоэз деп атайды. Жас балаларды бл лпалары барлы сйектерінде, ал ересек адамдарда негізінен бас сйектерінде, абырада, тс сйегінде, омыртада, сегізкзде жне жауырында пайда болады. 1 мл анда 5 млн-а жаын эритроциттер болады, біра бл шама жасына, жынысына жне денсаулыына байланысты ауытып отырады.

1.7 ан жйесі - ішкі организмні маызды блігі.

ан жйесі жне оны рамындаы ызыл жне а ан тйіршіктеріні азадаы алатын орны лкен. Олар организмді трлі инфекциядан орап, рН ортасын сатап, газдарды, метаболизм німдерін, биологиялы белсенді заттарды тасымалдай отырып, организмде гомеостаз ызметін атарады. Организмде ртрлі физиологиялы ызметтерді атара отырып, сырты жне ішкі ортаны арасындаы байланыстырушы тізбек болып, ан ртрлі сырты жне ішкі факторларды серінен жретін згерістерге те сезімтал келеді.

1.8 Токсиканттарды адам организміне сері.

оршаан орта мен ндіріс ортасыны жаымсыз факторларыны сері денсаулыа тигізетін залалы, азаны орану-бейімделу реакциясыны бзылуына келеді. Ауыр метала жататын орасынны ана сері анны, оны ішінде эритроциттерді клеткаларыны асиеті мен рылымын згеріске шырата жретін гем синтезіні ферментативті процестерімен араласуында негізінен орасын темірді гема осылуынына катализатор болатын феррохелатаза белсенділігін тмендетеді. Соны нтижесінде сйекті ызыл кемігіндегі ретикулоцит митохондрияларында ферритин жне темірлі мицеллалар жиналады. Бл з кезегінде ызыл сйек кемігінде, сонымен бірге шеткі айматаы анда сидеробластарды саныны кбеюіне келеді. Сол сияты орасынны иондары эритроциттерде гемолиз тудырады деген мліметтер де бар. Біра бл былысты механизмі лі толы аныталмаан.

1.9 Организм тратылыын ктеру шін биологиялы белсенді заттарды пайдалану.

алыпты жадаймен атар экстремалды факторлар сері кезіндегі организмні оршаан орта згерісіне тзімділігін арттырудаы задылытарды анытау, физиологияны зекті мселелеріні бірі. Алайда оршаан ортаны жадайын тез жне жан-жаты жасарту ммкін емес. Сондытан да организмні зиянды серлерге тзімділігін арттыру жне оршаан ортаны згерістеріне бейімделуін ктеру шін арнайы дістерді ойластыру, азіргі тадаы е басты мселе.




2. Зерттеу материалдары мен дістері

Студенттерді денсаулыыны дегейін анытау масатында 2011-2012 оу жылында зерттеуді объектісі ретінде орыт Ата атындаы ызылорда мемлекеттік университетіні жаратылыстану факультетіні 17 мен 20 жастаы студенттер алынды. ан крсеткіштері биологиялы белсенді таам оспасы «Бальзам Возрождение» абылдамаан жне 3 ай мерзімде абылдаан студенттерден аныталан.

Барлыы ртрлі жастаы 108- ге жуы студентке зерттеу жргізілді. ан тертегілік мерзімде ашарына алынды жне анды йып алмау шін гепарин осылды, андаы эритроциттер пен леикоциттерді санын стандартты лабораториялы дістерді олданып анытады.

андаы гемоглобин концентрациясын ацетонционгидридті транс рылымды реатив комегімен анытады. АЛТ жне АСТ Вектор БЭСТ кешенді тест бойынша анытады.

Алынан нтижелерді статистикалы мліметтермен Фишер-Стьюдентті жпсыз критериін пайдалана отырып салыстырылды жне згерістер р0,05 наты болып есептелінеді.

Эритроциттер санын анытау

Керекті заттар мен ралдар: ан, санау камерасы, жапыш шынылар, эритроциттерді араластырыш (меланжер), физиологиялы ерітінді (0,9% NaCl ерітіндісі), микроскоп.

Жмысты барысы: эритроциттерді санау шін микроскоп жне Горяев камерасын пайдаланады. Санау камерасы орта блігінде трт клдене науасы баралы шыны. Оны ортадаы блігі клдене науамен 2-ге блінген де, оны райсысында Горяев торы орналасан. Ол тор 225 лкен шаршыдан (квадраттан) трады жне оларды 25-і з кезегінде 16 кіші шаршыа блінген. Кіші шаршы абырасы 1/20 мм-ге те, ауданы – 100 мм3, ал клемі – 1/4000 мм3

Эритроциттерді санау шін таза пробиркаа 4 мл 0,9% NaCl ерітіндісін йып, оан зерттелген анны 0,02 мл – ін араластырады. Демек, анды 200 есе сйылтады. Осыдан со жапыш шыныны Горяев камерасына Ньютон дгелектері пайда болана дейін йкеліп жапыстырып, камераны микроскопты тсенішіне ояды да, оны ортаы блігін сйытылан ан тамшысымен толтырады.

Эритроциттерді камера торыны диоганалына орналасан бес лкен, демек, 80 кіші шаршыда санайды. Ол шін е жоары атарды бір шаршысын тауып, ондаы эритроциттерді санауа кіріседі. Бір клетканы 2 рет санамау шін, алдымен 1–кіші шаршыны ішінде орналасан, одан со оны сол жа жне стігі сауытарында жатан эритроциттерді санау керек. Осыдан со дл осы принциппн солдан оа арай осы атарды 2-3-4 – шаршыларындаы клеткаларды санап шыады. Бірінші атарды санап болан со, онан сола арай 2 – ші атардаы эритроциттерді, диоганаль бойындаы 2-3-4-5 – лкен шаршыларды санап шыу ажет.

Тменгі формула бойынша анны 1 мм3 млшеріндегі эритроциттерді санын есептеп шыарады;

Х= А*4000*200/ 80

бл жерде: А – 5 лкен шаршыда саналан эритроциттер саны;

4000 – кіші шаршыларды клемі;

200 – анды сйылту дрежесі;

80 – зерттелген кіші шаршыларды саны.

Жалпы белок млшерін анытау.

Жалпы ауыз

ан сарысуындаы (немесе плазмасындаы) жалпы ауыз концентрациясын биурет дісімен анытауа арналан реагенттер жиыны

Жалпы ауыз-01-Витал Кат.№ В 06.01

дісті принципі: Ауыз сілтілі ортада мыс иондарымен боялан кешен тзеді.

Зерттелетін материал: анны липидті емес сарысуы немесе плазмасы.

Жиын крамы:

№1 реагент-Биурет реагенті

Натрий едкий - 0,5 моль/л

Шарапышылды калий-натрий - 80 ммоль/л

Йодты калий - 75 ммоль/л

Мыс сульфаты - 30 ммоль/л

Калибратор

Сарысу альбумині - 70 г/л

Хлорлы натрий - 154 ммоль/л

Реагенттерді талдауа (анализге) дайындау жне оларды тратылыы:

Жиынды сатау мерзімі - 18-25°С 18 ай.

№1 реаген г. Реагент арацгы болме температурасында 18 айгадейін траты.

Жмыс реагенгі. Талдау жргізу алдында №1 реагенттен керекті млшерін бидистилденген сумен 5 рет (мысалы, Імл реагенгке 4мл бидистилденген су) сйылту (разведение) жасап аламыз. Бл реагентті араы жердс сатау керек.

Калибратор жмыса дайын, блме температурасында 1 жыла дейін саталады. Флакон ашыланнан кейін 6 ай мерзімінде траты. Жмыс аяталан со флаконды жауып ою керек.

Талдау

Пробиркаларга ямыз Тжірибелік еынама (мл) Калибрлік сынама (мл) Баылау (холостаи) сынамасы (мл)
Жмыс реагенті 5,0 5,0 5,0
ан сарысуы нсмесе плазма 0,1 -
Калибратор - 0,1 -
Дистилденген су - - 0,1

Пробиркаларды араластырып, 1 8-25°С блме температурасында 30 минут стау ксрек. Жту алыдыгы 1 см (5 мм) кюветамен тжірибелік сынамаларды баылау сынамасына арсы 540 нм толын зындыында фотометрден ткіземіз.

Есептеу. Жалпы ауыз концентрациясын (С) г/л млшерінде келесі формуламен есептейді:

С = (Ет.с/ Екал) х 70 Ет.с -тжірибелік сынама крсеткіші

Ек-ал - калибрлік сынама крсеткіші

70 - калибратордаы г/л млшеріндегі ауыз концентрациясы

алыпты крсеткіш: 65-85 г/л

Реагенттер жиынтыын пайдалана отырып гемоглобинцианидті тсілмен андаы гемоглобинді анытау туралы нсаулы

Таайындалуы

Жиынты клиника-диагностикалы зертханаларда андаы гемоглобинны санды мелшерін гемиглобинцианидті тсілмен (ОгаЬкіп тсілі) анытау шін арналан.

Жиынты 600 анытаулар шін арналан, баылау ерітіндіні шыыны бір анытауа 0,5 мл раанда.

Тсілді принципі

Темірсиндеродистті калимен (анны ызыл тзы) байланысанда ан гемоглобині метгемоглобинге (гемиглобин) тотыады, ацетонциангидринді гемиглобинцианидті (цианметгемоглобин) бірге райды, оны бояыш белсенділігі андаы гемоглобинні концентрациясына пропорционалды жне фотометриялы лшенеді толынны зындыгы 540 (500-600) нм боланда.

Жиынты рамы

  1. згерту реагенті - ра оспа (ышыл кмірышылды натрий, 1,0 г; темірсинеродистті калий, 200 мг) - 3 сауыт.
  2. Ацетонциангидрин - 3 ампула (0,5 мл -ден).
  3. Гемоглобинні калибрлік ерітіндісі 120 г/л концентрациялы - 1 сауыт (2 мл).

Жиынты рамы

Сызыты тстары гемоглобинні концентрацисын анытау — 20 дэн 200 г/л арасында, сызыгытан алшатау - 2 % арты емес.

Анытау сезімталдылыы - 10 г/л арты емес.

Жаадан ндірілуі: взрияциалау коэффициенті - 2% арты емес.

алыпты лаюы:

ерлерде 130-160 /л;

йелдерде 120-140 г/л.

Жиынтыты сапасын гемоглобин ерітінділеріні баылау лгілеріні отанды жне шетелде шыарыландарын олдана отырып тексеруге болады.

Тексеруден тіп жатан контингентте алыпты лаю диапозонын р зертханада анытау сынылады.

Саты шаралары

анмен жмыс істегенде 17.01.1991 ж. СССР-ді Денсаулы сатау Министрлігіні бекіткен «Жпалы ауруларды таратумен клинико-диагностикалы зертханаларында емдеу жне сатандыру мекемелерінде жмыс істеу нсаулыы» ережелерін жне техника ауіпсіздігін сатау ажет, сондай а «рылы ережелерін, техника ауіпсіздігі, ндірістік санитария, эпидимиологияа арсы тртібі мен зетханаларда жмыс істегенде жеке гигиенасын сатау (блімшелерде, блімдерде) санитарлы-эпидемиологиялы мекемелерде СССР денсаулысатау Министрлігіні жйесінде».

Жиынтыпен жмыс істегенде бірреттік резее немесе пластикалы олаптарды киген абзал, ейткені адамны ан лгілерін жпалы ретінде арау керек, олар за уаыт бойы саталады жне ВИЧ-ті тасиды, гепатитті вирусы немесе баса да кезкелген вирусты инфекцияны оздырышы болып табылады.

згерту реагентіні рамына ацетониангидрин кіреді, улы зат. Ерітіндіні теріге немесе шырышыа тисе ол жерді дереу кп млшердегі аын сумен жуып тастау ажет. Рег оs-ты тамшуырлауа ата тыйым салынады. Ішке кірген жадайда дереу 0,5 л жылы су ішіп, сы шаыру керек. Жиынтыты баса компоненттері пайдаланылан концентрацияда уытты емес.

ралдар мен реагеттер

Спектофотометр, толынны зындыы 540 нм, немесе фотоэлектроколориметр, толынны зындыы 500-560 нм (жасыл жарыфильтрі), жарыты тартып алу кюветі абыра алыдыы 10 мм.

- тамшуырлар, млшері 0,02 жне 50, мл сйытыты ала алады;

- лшеуіш колбаны сыйымдылыы 1,0 л;

- ттікшелер сыйымдылыы 5-10 мл;

- секундомер;

- дистилді су;

- резеке немесе пластикалы олаптар.

Реагенттерді анытау шін дайындау

згерту ерітіндісі. згерту реагентіні бір сауытымен ацетонциангидринні бір ампуласын млшерлеп сыйымдылыы 1,0 л, елшеуіш колбаа ямыз, кішігірім мелшердегі дистиллді сумен араластырып дистилді суды млшерін белгіге дейін жеткіземіз.

Тексеруді жргізу

Шыны ттікшелерге 5,0 мл згерту ерітінділерін ямыз, 0,02 мл ан (251 реттік араластыру) осамыз, жасылап араластырып 20 минут бойы (+18-25° С) блме температурасында инкубациялаймыз, сонан со тжірибелі лгілерді оптикалы алыдыын бос лгіге (згерту ерітіндісі) арсы лшейміз, толынны зындыы 540 (500-600) нм жарыты тартып алу кюветі абыра алындыы 10 мм.

Гемоглобинны калибрлік ерітіндісін, ттас ан лгісі сияты деу ажет.

Бояу 1 саат ішінде траты.

Гемоглобинні андаы концентрациясын формуламен есептейді:. Е0

С х 120,

мнда С - гемоглобинні концентрациясы тжірибелі лгіде, г/л;

Е0 - тжірибелі лгіні оптикалы тыыздыы, опт.тыыз.млш.;

Ек- калибрлік лгіні оптикалы тыыздыы, опт.тыыз.млш,;

120 - гемоглобиині кабибрлік ерітіндідегі концентрациясы, г/л.л

Жиынтыты сатау шарттары мен пайдалануы

Жиынтыты ндіру мекемесіні орауында +2-8° С температурасында сатау ажет сатау мерізіміні барлы уаытында. Жиынтытарды +25° С 5 туліктен арты емес сатау рсат етіледі.

Жиынтыты сатау мерзімі - 2 жыл.

згерту ерітіндісі мелдір сарыш тсті болуы тиіс, араы шыны ыдыста белме температурасында 6 айдан арты емес уаыт саталуы ммкін. Тнба пайда боланда немесе тссізденгенде ерітіндіні олдануа болмайды. Тоазытуа болмайды!

Гемоглобинні калибрлік ерітіндісі сауытты ашан со 6 ай саталуы ммкін, біра жиынтыты сатау мерзімінен арты емес, нытап жабылан жадайда +2-8° С температурада.

4. Зерттеу жмысыны нтижесі.

«Возрождение» бальзамын абылдаан 1-4 курс студенттеріні аныны жасушалы рамы мен трансаминазды белсенділігі.

андаы лейкоциттерді рамыны белгілі физиологиялы нормасы – (4,5-11,0)х109/л; эритроциттерді саны: ерлерде – (4,5-5,6)х1012/л, йелдерде (3,8-4,5)х1012/л; гемоглобинні млшері: ерлерде – 132-173 г/л, йелдерде 120-140г/л.

анны жасушалы рамы. ызылорда мемлекеттік университетіні 1-2 курс студенттеріне жасаан зерттеулерде «Возрождение» Бальзамын абылдаан кейін баылау мліметтерімен салыстыранда ан рамындаы эритроциттер 4-14% кбейді жне (3,61-ден 4,12)х1012/л аралыында болды, дегенмен жалпыа орта физиологиялы нормадан тмен ала берді. Жоары топ студенттеріне жасалан зерттеулерде, сіресе ер балдарда эритроциттерді ктерілуі физиологиялы нормаа дейін ктерілгені байалды. (1 сурет)

1 кесте – ызылорда аласыны жас трындарыны Возрождение бальзамын абылдаана дейінгі жне кейінгі ан рамыны крсеткіштері.

Жасы жынысы RBCx1012/л WBCx109/л Hbг/л
ББ-ны абылдаана дейін
17 ыздар 3,61±0,12 4,81±0,11 112±12
лдар 3,87±0,21 5,00±0,22 113±11
18 ыздар 4,03±0,11 5,33±0,25 118±12
лдар 3,94±0,08 5,28±0,18 115±11
19 ыздар 4,04±0,34 4,35±0,34 118±14
лдар 4,05±0,21 4,36±0,54 122±13
20 ыздар 4,82±0,13 5,20±0,72 126±15
лдар 4,18±0,14 4,68±0,52 124±12
ББ-ны абылдааннан кейін
17 ыздар 4,12±0,21 5,22±0,21 124±10
лдар 4,02±0,42 5,80±0,11 125±21
18 ыздар 4,27±0,44 5,67±0,12 134±14
лдар 3,86±0,38 5,16±0,22 110±22
19 ыздар 4,86±0,32 5,03±0,11 143±15
лдар 3,86±0,14 5,28±0,83 113±17
20 ыздар 4,89±0,22 6,14±0,12 141±14
лдар 4,18±0,24 6,32±0,16 118±18
RBCx1012/л – эритроциттерді саны, WBCx109/л – лейкоциттерді саны, Hb г/л – гемоглобинні саны

Гемоглобин. Биологиялы белсенді оспаны абылдаана дейінгі алынан мліметтермен салыстыранда барлы зерттелген топтарда «Возрождение» Бальзамын абылдааннан кейін гемоглобинні рамы 10-15% кбейген (кесте1). 17-ден 20 жас аралыындаы бозбалар тобында гемоглобин крсеткіші физиологиялы норма дегейіне дейін кбейген – (132-173 г/л ерлерде жне йелдерде 120-140 г/л). ыздарда гемоглобинні шоырлануы сті, біра крсетілген нормадан тмен болып ала берді (кесте2).

1 сурет –ызылорда аласыны трындарыны анындаы эритроциттерді 1012/л млшері «Возрождение» Бальзамын абылдаана дейінгі жне кейінгі крсеткіші.

2 сурет –ызылорда аласыны трындарыны анындаы гемоглобинні г/л млшері рамыны «Возрождение» Бальзамын абылдаана дейінгі жне кейінгі крсеткіші.

Лейкоциттер. ызылорда Университетіні 17-18 жас аралыыныдаы студенттерді аныны рамындаы лейкоциттер млшері «Возрождение Бальзамы» биологиялы белсенді оспасын абылдаана дейн де кейін де айтарлытай згермеді, олар 4,35 - 5,33 109/л аралыында ала берді. Зерттелгендерді ересектеу топтары 19-20 аралыындаы студенттерді жне жыныс ерекшеліктеріне арамастан лейкоциттер млшері ББ абылдаана дейінгі мліметтермен салыстыранда 10-35% сті. Сонымен атар алынан мліметтер ерлер мен йелдерді анындаы лейкоциттерді млшері физиологиялы нормаа сйкес келді жне (5,0-ден 5,8дейін) 109/л (кесте1) рады.

3 сурет –ызылорда аласыны трындарыны анындаы лейкоциттерді млшері рамыны «Возрождение» Бальзамын абылдаана дейінгі жне кейінгі крсеткіші.

Осылайша, «Возрождение» бальзамын абылдау азастанны экологиясы олайсыз айматы жас трындарыны анындаы эритроцитті, гемоглобинні жне лейкоцитті орташа жне максималды физиологиялы норма аралыындаы млшеріні жоарылауына ыпал етеді.

анны трансаминазасы. Аланин-аминотрансфераза (АлАТ) – трансаминдеуді катализдейтін фермент. АлАТ-ны сарысуындаы рамды млшерін абсолюттік концентрациясымен емес ферментті белсенділігемен лшейді. Берілген фермент азаны кп жерінде кездеседі, жне ол бауыр кездемесінде жиірек кездеседі. АлАТ индикаторлы фермент болып саналады, жне оны анытау арылы гепатит диагнозыны барлы трін анытауа олданады. Соны жылдары мына нормативті крсеткіштерге бадарлану сынылады: сарысудаы трансаминаз дегейі: аланинді – АлАТ (0,1-0,68 мккат/л), аспарагинды – АсАТ (0,1-0,45 мккат/л) [71].

Алынан дебиет: Алимова Е.К. «Дені сау адамны азасыны физиологиялы крсеткіштері», «анны морфологиялы рамы мен биологиялы крсеткіштері» – Ростов н/Д. 1985.-85б.

4-5 суреттерде АлАТ жне АсАТ дегейі Возрождение Бальзамын абылдаана дейінгі жне кейінгі крсетілген шекараларда згеріп отыр.


4 сурет - «Возрождение Бальзамын» абылдаан жастарды кан рамындаы АлАТ (мкка/л) су-кему серпінділігі.

Бальзамды абылдаана дейін ыздарда аланин-аминотрансферазаны шоырлануы (АтАТ) ер балдара араанда 3-12%-а тмен боланын атап айту ажет. «Возрождение» Бальзамын абылдааннан кейін айырмашылы лайды, енді АлАТ дегейі сйкесінше 17, 18, 19 жне 20 жастаы студенттер арасында ер балдарда -57, 36, 44 жне 66%. Сонымен атар «Возрождение» бальзамын абылдааннан кейін ыздарды АлАТ дегейіні тмендеуі орташа аланда 53%, ер балдарда 12% рады.

ыздарды рамындаы АсАТ ферментативті белсенділікті крсеткіштерін ер балдарды ББ абылдаана дейінгі мліметтермен салыстыранда аспарагинді трансаминазаны дегейіні 10-14%-а скені аныталды. «Возрождение» бальзамын абылдааннан кейін АсАТ дегейі сйкесінше ББ абылдаана дейінгі крсеткіштермен салыстыранда ер балдарда 35% ал ыздарда 37%а сті. (сурет5)

5 сурет - «Возрождение Бальзамын» абылдаан жастарды кан рамындаы АсАТ (мкка/л) су-кему серпінділігі.

Сонымен атар, БА абылдаана дейін АсАТ млшері белгіленген физиологиялы норманы минималды шекарасына жаындап жне 0,12 ден 0,25 мккал/л дейінгі аралыта згеріп отыран, ал таматану рационына «Бальзам Возрождение» белсенді оспасын енгізгеннен кейін АсАТ дегейі жоарылап, 0,12ден 0,25-ке дейін аралыта ауытып отыран. (2кесте)

АлАТ жне АсАТ крсеткіштеріні жоарылауына арамастан, оларды АсАТ/АлАТ ара атынастыы (Де Ритис коэффициенті) физиологиялы норма шекарасына жетпеді. Бл жас адамдарды кпшілігіні бауыр ызметіні функционалды жетіспеуін крсетіп отыр (13 кесте).

Берілген коффициентті маыналы белгіленуі ер балдарда 0,27-ден 0,56 аралыында жне ыздарда 0,62-ден 0,92 аралыында ауытып отыран, бл БА абылдаана дейінгі белгіленуден жоары біра 1,3-тен 1,4-ке дейін ауытитын физиологиялы нормадан тмен болан. Осыан арамастан де Ритис коэффициентіні физиологиялы нормаа жаын лаю рдісі баыланып отыр (АсАТ белсенділігіні есебінен) (3кесте).

3кесте – жас адамдарда анны ферментативті белсенділігі мен Де Ритис коэффициентіні «Возрождение» Бальзамын абылдаана дейінгі жне кейінгі крсеткіші

Жасы Жыныс АсАТмккат/л АлАТмккат/л Де Ритис коэффициенті
БА абылдаана дейін
17 лдар 0,12±0,01 0,55±0,03 0,22±0,02
ыздар 0,15±0,04 0,46±0,05 0,33±0,01
18 лдар 0,12±0,07 0,43±0,03 0,27±0,04
ыздар 0,16±0,02 0,41±0,01 0,40±0,05
19 лдар 0,15±0,03 0,43±0,04 0,34±0,04
ыздар 0,16±0,02 0,42±0,05 0,38±0,03
20 лдар 0,15±0,01 0,48±0,04 0,31±0,03
ыздар 0,15±0,03 0,41±0,05 0,36±0,04
БА абылдааннан дейін
17 лдар 0,15±0,02 0,44±0,05 0,34±0,02
ыздар 0,17±0,01 0,28±0,04 0,62±0,11
18 лдар 0,18±0,04 0,38±0,08 0,47±0,04
ыздар 0,22±0,03 0,28±0,05 0,78±0,12
19 лдар 0,22±0,03 0,39±0,05 0,56±0,08
ыздар 0,22±0,03 0,27±0,03 0,81±0,17
20 лдар 0,25±0,04 0,45±0,06 0,55±0,04
ыздар 0,25±0,08 0,27±0,03 0,92±0,08

дебиеттегі мліметтерге сйенсек, АсАТ немесе аспартатаминотрансфераза – жасушалы фермент, ол аминышылдарыны алмасуына атысады. Бл дебиет: Андрушкевич В.В. Новосибирск 2006.-48б. «анны биохимиялы крсеткіштері, оларды референсті маынасы, ан рамыны згеруі»

АсАТ жрек кездемесінде, бауыр, бйрек, жйке лпасында, аа блшыеттерінде жне баса органдарда бар. Бл дебиет: Меерсон Ф.З. «Общий механизм адаптации» Москва, Медицина, 1073. 316б.

АсАТ осы органдарда жоары боландытан,ан рамын анытау миакард, бауыр, р трлі блшы ет ауруларын анытаудаы ажетті діс. андаы анализде АсАТ млшері жоарыласа, азада миокард инфарктісі, вирусты, улы, алкогольды гепатиті, стенокардия, йы безіні абынуы, бауыр рагы, ткір ревматизмді жрек абынуы, ауыр физикалы жктеме, жрек мкісі ауруларыны болуын крсетеді.

АлАТ да АсАТ-мен атар бауырда, бйректе, жрек блшы етінде, аа блшы етінде кп млшерде болады. Бл органдарды р трлі патологиялы серінен жасушаларыны бзылуы салдарынан АлАТ адамны ан рамына шыа бастайды. АлАТ-ны белсенділігіні жоарылауы мына ауіпті ауруларды белгісі болып табылады, олар: вирусты гепатит, бауырды улануы, бауыр циррозы, созылмалы маскнемдік, бауыр рагы, бауырды дрілер улануы /антибиотиктер/, сары ауру, жрек мкісі, миокард, йы безіні абынуы, миокард инфарктісі, естен тану, кйікке шалдыу, аа блшы еттеріні жарааты мен некрозы, клемді инфаркт. АлАТ-ны белсенділігіні тмендеуі бауырды ауыр ауруында байалады жне АЛТ-ны синтездейтін жасушалар млшеріні азаюымен, сонымен атар В6 друменіні жетіспеушілігімен байланысты. Бл дебиет: Андрушкевич В.В. Новосибирск 2006.-48б. «анны биохимиялы крсеткіштері, оларды референсті маынасы, ан рамыны згеруі»

ан сарысуындаы АлАТ – аланин трансаминазы (аминотрансфераза) млшерін анытау ткір немесе созылмалы бауыр ауруын анытаудаы кп тараан тест болып саналады. Бл аминотрансферазды анда болуы мшенi лпершектi блiгiнi бзылуы жне гепатоцеллюлярлы некрозын табалайтын кеінен пайдаланатын діс. Нормада ан сарысуындаы тарнсфераза млшері аз ана болады. Сонымен атар бл ферементті андаы млшеріні кбеюі экологиясы олайсыз айма трынадырыны азасыны р трлі улануыны салдарынан болады.

Осылайша, «Возрождение» Бальзамын абылдаана дейін экологисы олайсыз айматы жас трындарыны жне оларды созылмалы улануа шыраан кездегі анындаы ферментативті белсенділігі, физиологиялы нормадан тмен болса, ББ-ны абылдааннан кейін кпшілігін тексерген кезде трансаминаз белсенділігіні алпына келгені байалды. Тек 17-18 жас аралыындаы ер балдарды ферментативті белсенділікті тмен дегейде болуы аныталды.

Бдан баса, ызылорда Университетіні студенттерімен «Возрождение» Бальзамын 3 ай абылдааннан кейін схбаттасанда кпшілігі: есте сатау абілетіні артанын, жалпы белсенділігі мен жігерленуін, суы тию мен вирусты аурулармен ауруыны тмендеуін, бет терісіні жасаруын атап айтан.

6. Алынан нтижелерді талылау

азіргі тада трындарды денсаулыы кптеген факторларды атарына- экономикалы, леуметтік, демографиялы, экологиялы табии-климатты жне т.б. байланысты болатындыы аныталды. Сондытанда р айссыны сері жалпы денсаулы жадайына трлі шарттар бойынша аныталады. азастанда жне шетелде жргізілген зерттеулер бойынша, трындарды денсаулы жадайы кптеген факторлармен аныталады. Атап айтанда трмыс пен ебек (50-55%), оршаан орта (20-25%), генетикалы факторлар (15-20%), медициналы кмекті йымдастыруы (10-15%), екендігі аныталып отыр. Сйкесінше жоары дегейде мір сруді негізгі маызды факторы дені сау трын, яни, соны негізінде тиімді ебек етуге материалды жетістікке ммкіндік туады. Республика бойынша 1990-1995ж аралыында адам дамуыны индексі (АДИ), 534 тен 93 орына згергендігі белгілі, бл крсеткіш 2006 жылы айта орнына, республика бойынша 78 орына айта алпына келді.

Бл мселелерді ішінде азастанны экологиялы олайсыз аудандарындаы трындарды денсаулыын зерттеу маызды рл атаруды, осы масатта 90-ші жылдардан ызылорда облысыны трындарыны денсаулыыны згерісіні динамикасы 12 жыл бойына зерттеліп келді. Бл зерттеулер ызылорда облысымен азастан республикасындаы трындарды денсаулыына зерттеу жргізген жылдары бірдей згеріп отырады. Бл динамикалы згерістерге белгілі леуметтік, медициналы факторлар сер етеді. 1991-1999 жылдары аралыында леуметтік факторлар сер етіп, жпалы емес ауыруларды негізі жне лімні ижоары дегейіне алып келеді.

Созылмалы ауыруларды нтижесінде алалы емделушілерде Кбінесе жрек-ан тамырлар ауыруы (30,3%), тыныс алу органыны аурулары (29,8%), зр- жыныс жйесіні ауырулары (26,3%), ішек- асазан аурулары (23,9%) жне гинекологиялы аурулар (17,8%), болып кездесетіндігі аныталды. Сонымен бір мезгілде ауылды трындарында бірінші орында асазан- ішек, аурулары (28,0%), екінші орында тыныс алу мшесіні аурулары, ал шінші орында жрек-ан тамырлар аурулары, (29,8%), тртінші орында зр- жыныс жйесіні аурулары (23,9%) жне бесінші орында гинекологиялы аурулар (17,8%), кездесетіндігі аныталды.

Бл леуметтік зерттеулер нтижесі бойынша ызылорда обылысыны донозологиялы аурулар рылымы ататы экологиялы жне леуметтік мселелермен сіресе, ауданны аумаында кездесетін аурулармен сйкес келеді.

ызылорда аласыны жас трындарын зерттеу барысында жас дені сау трындарда эритроцит млшеріні, андаы гемоглобин млшеріні тмендегені байалан. ызылорда аласында тратын жне оитын студенттерде гемоглобин млшері 32%-а тменднгені аныталады.


ОРЫТЫНДЫ

  1. Аралмаы трындарына климатогеографиялы жне антропогендік факторларды жаымсыз сері, кері сер ететіндігі байалды.
  2. ызылорда аласыны студенттеріні андаы гемоглобин млшері физиологиялы алыпты шектен тмен екендігі аныталды.



  1. МУ студенттеріні анында АсАТ ферментативтік белсенділігі се келді, ал АлАТ – тмендеді, осыан орай АсАТ/АлАТ араатынасы – де Ритиса коэффициенті – 0,34 тен 0,92 бірлікке дейін згеріп трды, ал ол бауырды жеткіліксіз белсенділігін айындады;
  1. «Возрождение» Бальзамын 3 ай мерзімінде абылдау барысында азастанны экологиясы олайсыз жерлерінде тратын жастарды анында физиологиялы норманы орташа крсеткішіне дейін эритроциттерді, гемоглобинні, лейкоциттерді дегейін жоарылатты.

























РЕЗЮМЕ

На автореферат диссертации на соискание академической степени магистра естественных наук по специальности - 6М060800 - Экология


БАЙЖАХАНОВА АЙГУЛЬ ШАЙХИСЛАМОВНА


Влияние экологических неблагоприятных факторов на организм человека в Приаралье и методы их коррекций


Актуальность настоящего исследования. Состояние здоровья населения, проживающего в данном регионе, усугублено воздействием вредных факторов окружающей среды, ведущим из которых является интоксикация тяжелыми металлами и другими токсическими веществами. Известно, что для тяжелых металлов характерны высокая токсичность, мутагенные и канцерогенные эффекты. Поэтому для установления особенностей заболеваемости населения в таких регионах необходимо проведение комплексных исследований на клеточном и системном уровнях. По проведенным исследованиям в неблагоприятных экологических регионах Казахстана антропогенное воздействие на окружающую среду столь велико, что по отдельным данным не соответствует санитарным нормам.

Многолетние исследования проведенные на территории Кызылординской области показали загрязнение почвы, воды, а также растительного покрова токсическими веществами концентрация которых значительно опасны для организма человека. В регионе освоение нефтегазовой и других месторождении дополнительно влияет на окружающую среду. Основным направлением экологическтой физиологии является комплексное воздействие на общие показатели крови биологически активными и фитопрепаратами для значительных улучшении у лиц проживающих в экологической кризисной зоне Приаралья.

Цели и задачи диссертационного исследования. Предложить пути решения влияния на организм человека экологических неблагоприятных факторов.

1. Исследовать физиологические параметры крови человеческого организма проживающих в экологических кризисных зонах Приаралья.

2. Исследовать комплексное влияние экологических факторов на физиологические параметры крови и возможное улучшение их используя бальзам «Возрождение».

Объект исследования. Жители города Кызылорда в возрасте от 17 до 20 лет.

Научная новизна. В составе биологически активной добавки Бальзам «Возрождение» - уникальный комплекс низкомолекулярных соединений йода (йодат калия с массовой долей йода 0,5%), и вспомогательных веществ - крахмал, глицерин, кислота молочная, яблочный уксус, аскорбиновая кислота, глюкоза, натрия хлорид, вода дистиллированная. Бальзам обладает иммуностимулирующим, сахароснижающим, гепатопротекторным свойствами, оказывает антиоксидантное, антипаразитарное, антисептическое, антивирусное и антимикробное действие. Применение Бальзам «Возрождение» основано на методике ускоренного насыщения организма йодом.

Эксперты ВОЗ предложили считать безопасной дозу йода менее 1000 мкг в сутки. У лиц участвующих в эксперименте регулярное применение бальзама показали хорошие результаты.

Прикладное содержание диссертационной работы. Полученные данные помогли внести изменения в общее представление о воздействии экологических факторов на организм человека и пути их решении.

Полученные экспериментальные данные были внедрены для студентов Кызылординского государственного университета имени Коркыт Ата специальности «Биология» и «Экология» в курсе лекции по Экологической физиологии, а также можно использовать на специальных курсах повышения квалификации учителей биологов.

Результаты и одобрение работы к защите.

  1. У студентов КГУ в крови ферментативная активность АсАТ возрастала, а АлАТ – снижалась, в связи с чем соотношение АсАТ/АлАТ – коэффициент де Ритиса - колебалось от 0,34 до 0,92 единиц, что отражало недостаточную активность печени;
  2. Применение Бальзама «Возрождение» на протяжении 3х месяцев способствовало росту уровня эритроцитов, гемоглобина, лейкоцитов в крови у молодых представителей экологически неблагоприятного региона Казахстана до средних значений физиологической нормы;

Прикладное содержание диссертационной работы. Результаты полученных исследований могут быть использованы в качестве вспомогательного материала для формирования экологических понятий у студентов биологической специальности. Полученные материалы внедрены в курс предмета «Физиология человека и животных» кафедры «Биология и география» КГУ имени Коркыт Ата.

Результаты и одобрение работы к защите.

Разработанную структурно-содержательную модель и предлагаемую методику формирования экологических понятий можно использовать в высших учебных заведениях при изучении курса «Физиология человека и животных» и в курсах повышения квалификации учителей. Результаты исследований были опубликованы международной научно-практической конференции посвященная 70-летию профессора Н.Г. Асанова

Влияние метил-1,2,4-триазола на ПОЛ и активность каталазы тканей крыс. Бахтиярова Ш.К.,Колбай И.С., Капышева У.Н., Баимбетова А.К., Курманбаев Р.Х., Байжаханова А.Ш. Материалы межд.научно-практич. конф. « Современные проблемы борьбы с особо опасными, экзотическими и зооантропонозными болезнями животных» посвящ... 70-летию проф. Н.Г.Асанова. –2 том.-Изд-во КазНаУ.-Алматы,-2012.-с.81-85.

SUMMARY

On the author's thesis for the academic degree Master of Science in specialty 6M060800-Ecology


BAYZHAKHANOVA AIGUL SHAYKHISLAMOVNA


Influence of ecological unfavorable factors on the organism of man in Aral sea and methods of their corrections


Actuality of the real research. The state of health of population resident in this region is aggravated by influence of harmful factors of environment, leading from that intoxication is heavy metals and other toxic substances. It is known that for heavy metals the high toxicness, mutagene and carcinogenic effects is characteristic. Therefore for establishment of features of morbidity of population in such regions realization of complex researches is needed on cellular and system levels. On undertaken studies in the unfavorable ecological regions of Kazakhstan the anthropogenic affecting environment is so great, that from separate data falls short of to the sanitary norms. Long-term studies are undertaken an on territory of the Кyzylorda area showed contamination of soil, water, and also vegetable cover by toxic substances concentration of that considerably dangerous for the organism of man. In a region mastering oil and gas et al deposit additionally influences on an environment. Basic direction of physiology is the complex affecting general indexes of blood bioactive and by the plant-based preparations for considerable improvement at the persons of resident in an ecological crisis zone.

The object of the study. To offer to the way of decision of influence on the organism of man of ecological unfavorable factors.

1. To investigate physiological parameters of blood of human organism of resident in ecological crisis zones.

2. To investigate complex influence of ecological factors on the physiological parameters of blood and possible improvement using them to the balsas "Revival".

The methods of research.

Scientific novelty. In composition bioactive addition Balsam "Revival" is an unique complex of low-molecular connections of iodine(йодат of potassium with the mass stake of iodine of 0,5%), and auxiliary substances is starch, glycerin, acid milk, apple vinegar, ascorbic acid, glucose, natrium chloride, water distilled. A balsam possesses immunoprotektor, by gepatoprotektor properties, renders an antioxidant, antiparasitogenic, antiseptic, anti-virus and antimicrobial action. Application "Revival" is based Balsas on methodology of speed-up satiation of organism an iodine.

The experts of World Health Organization suggested to consider safe the dose of iodine less than 1000 mcg in twenty-four hours. At the persons of participating in an experiment regular application of balsam was shown by good results.

Applied maintenance of dissertation work.

The results of research can be used as supporting material for the formation of ecological concepts in students majoring in biology. These materials are introduced in the course of human and animal physiology "at the Department of biology and geography," KSU name Korkyt ATA.

Results and approval of work to defence.

Developed by the structural and content model and proposed methodology of environmental concepts can be used in institutions of higher learning in the course of human and animal physiology and in refresher courses for teachers. The worked out structurally-meaningful in content model and offered methodology of forming of ecological concepts can be used in higher educational establishments at the study of course "Physiology of man and animals" and in the courses of in-plant training of teachers. The results of researches were published to the international research and practice conference sanctified to the 70year of professor N.G.Assanova

Methyl-1 influence, 2,4- triazole on PAUL and activity of catalase of fabrics of rats. Bakhtiarova Sh.K., Kolbay I.S., Kapysheva U.N., Baymbetova А.К., Kurmanbayev R.Kh., Bayzhakhanova А.Sh. Materials of International scientific-practical conference "Modern problems of fight against extrahazardous one, exotic and by zoo anthroponotic illnesses of animals" of devoted to the 70 year of professor N.G.Assanova. - 2 part.- publishing house KazNAU.-Almaty, - 2012.-p.81-85.



 




<
 
2013 www.disus.ru - «Бесплатная научная электронная библиотека»

Материалы этого сайта размещены для ознакомления, все права принадлежат их авторам.
Если Вы не согласны с тем, что Ваш материал размещён на этом сайте, пожалуйста, напишите нам, мы в течении 1-2 рабочих дней удалим его.