WWW.DISUS.RU

БЕСПЛАТНАЯ НАУЧНАЯ ЭЛЕКТРОННАЯ БИБЛИОТЕКА

 

Pages:     || 2 |
-- [ Страница 1 ] --

УДК 616.98:579.841.93]:616-085 олжазба ыында




АДыРОВА ШАРИПА ДіЛХАНызы

Кадмий жне орасынны дегейі жоарылаан айматаы

жедел бруцеллезді клиникалы кріністеріні ерекшеліктері

жне емдеу тсілдерін жетілдіру

14.00.10 – жпалы аурулар

Медицина ылымдарыны кандидаты ылыми

дрежесін алу шін дайындалан диссертацияны

АВТОРЕФЕРАТЫ

азастан Республикасы

Алматы, 2010

Жмыс.А.Ясауи атындаы Халыаралы аза трік университеті жне

Х.Жматов атындаы гигиена жне эпидемиология ылыми орталыында

орындалан

ылыми жетекшісі : медицина ылымдарыны докторы

Г.М. рманова

ылыми кеесшісі: медицина ылымдарыны докторы,

профессор К.Б.рманова

Ресми оппоненттері: медицина ылымдарыны докторы,

профессор академик М.С.Сыздыков,

медицина ылымдарыны кандидаты,

доцент К.А.мешева.

Жетекші йым: Семей мемлекеттік медицина университеті

орау 2010 жылды «29» азан саат «16 00» С.Асфендияров атындаы лтты медицина университетіні диссертациялы кеесіні мжілісінде теді. Мекен жайы: 050002, Алматы, Тле би кшесі, 94.

Диссертациямен С.Асфендияров атындаы лтты медицина университетіні кітапханасында танысуа болады. Мекен жайы: 050012, Алматы, Бгенбай батыр кшесі, 151.

Автореферат 2010 жылды «____ » ____таратылды.

Диссертациялы кеесіні

алым хатшысы м..д. Дйсенова А.К.

Таырыпты зектілігі

Бруцеллез кптеген ауыл шаруашылыы дамыан елдерді денсаулы сатау саласыны зекті мселесі болып табылады. ДДС мліметі бойынша жылына бруцеллезбен ауыру шамамен 1млн жадайда тіркеледі екен. Соы кезде бруцеллезбен науастану Туркияда, Израилде, Латын Америкада, Шыыста жне Францияда суде [Pappas G., 2006, Mantur B.G., 2006, Trujillo Z., 1994].

Бруцеллезбен кресуде жетістіктерге Болгария, Югославия ауруды сирек жадайларымен тіркелген жеке айматар жетуде. Сонымен атар, Европада, Жапония ауыл-шаруашылы жануарларында осы ауруды толы жоюа тжірибелік трыдан ол жеткізуде. Бруцеллезді жоюда жедел мселе болып, Закавказия, Орталы Азия, Отстік Повольже алып отыр. Даыстан Республикасы бруцеллез ауруы бойынша Ресей Федерациясында аса олайсыз айматарды бірі болып есептеледі. Бл ірдегі бруцеллез таралымы жалпы Ресей аймаындаы крсеткіштен 10 есе арты [Pappas G., 2006].

азастан Республикасында эпизоотиялы жадайды нашарлауына байланысты бруцеллезге адамдарды денсаулы сатау мамандарыны шалдыуы белгілі, бл те ауыр жадай ретінде баалануда. Алматы аласыны клиникалы жпалы аурулар ауруханасыны деректері бойынша 2001-2005 жыл аралыында бруцеллезбен науастанандар саны 759 адама жеткен. Оларды ішінде жедел жне жеделдеу бруцеллезбен ауырандарыны саны 259 адам (34,1%) [Абдыкулова А.Б., 2007]. Жедел жне созылмалы трлерімен шалдыандарды ара атынасы 1:2, ал бл крсеткіш ткен жылдары 1:11-1:19 те болатын [Закарян С.Б., 2005]. азастан Республикалы санитарлы-эпидемиологиялы сараптау жне мониторинг ылыми-тжірибелік орталыыны деректеріне орай 3596 жадайда алаш аныталан бруцеллезбен ауыран адамдар тіркелген (100000 трына шаандаы крсеткіш -23,71). Ауру дегейіне орай те атерлі жадайлар Отстік азастанда, Жамбыл, Алматы, ызылорда жне Шыыс азастан айматарында крініс берген.

Соы жылдары бруцеллез ауруы ала трындары арасында да ке таралуда, бл адамдарды инфекция кздерімен тыыз байланыса тсуінен эпизоотиялы ошатар кзі ауылды жерден алаа ауысуын байатады. Мндайдаы алиментарлы жолмен жтыру, шикі не толы айнатылып делмеген німдерді (ст, ірімшік, айран жне т.б.) пайдаланудан болып отыр [Курманова К.Б., Дйсенова А.К., 2002].

Бруцеллезбен аурушады 15-39 жас аралыында кптеп кездесіп отыр [Trujillo Z., 1994].

азіргі тада оздырыштарды биологиялы асиеттеріні ауысуынан, сондай-а макро, микроазаларды тіршілік ортасыны леуметтік-экологиялы жне экономикалы шарттарыны ыпалынан кптеген инфекциялы ауруларды клиникалы-эпидемиологиялы бітістері де згеріске келуі байалуда. Бл згерістер сіресе бруцеллезге тн келеді, себебі бл инфекция жадайындаы эпидемиологиялы рдіс эпизоотиялы рдістер крінісіне туелді [Курманова К.Б., Дйсенова А.К., 2002, Амиреев С.А., 1989].

Трындарды денсаулы жадайы оршаан ортаны жадайына байланысты, ал биосубстраттарды рамында ауыр металл тздарыны болуы (тырна, ан, шаштар, несеп) кп млшерде атмосфералы ауадан, судан жне таам німдері арылы организмге енгенін байатады [Fertig S., 1989, Аканов А.А., 1992, Грановский Э.И., 1992].

Ауыр металдар политропты улы зат болып есептеледі. Зерттеу нтижесінде аныталандай, ауыр металдар адам организміне біртіндеп жиналып, азалара жне иммунды жйеге кері серін тигізеді. ндірістік алаларды шекарасында экологиялы таза емес жерлерде тратын халыты зерттегенде, азасында ауыр металдар кп млшерде жиналандыы аныталан [Капитонова Т.М., 1998, Сидоров Н.Ф., 1995].

орасын оршаан ортаны е олайсыз факторы болып саналады, иммунды жйеге сер етеп, иммунопатологиялы синдромдар дамуына байланысты бірден-бір себебі болады [Капитонова Т.М., 1998, Сидоров Н.Ф., 1995, Ефимова А.А., 1996, Koller L.D., 1973]. орасынны серінен бйрек ызметіні бзылу белгілері байалады [Капитонова Т.М., 1998, Батырханов М.С., 2009]. ан жасау жйесі ауруларыны ішінде иммунды жйені бзылысымен сипатталатын ауруды атарына ртрлі генезді анемияны жатызуа болады.

Кадмийді де азаа сер етуі сынапа сас, біра ол организмде заыра саталуыны нтижесінде организмнен кальцийді шыарып алып, ферменттер рамына цинкті орналастырады. Кадмий темірді сіірілуіне сер етіп, темір тапшылыты анемияны дамуына себеп болады жне гемопоэзді бзып, иммунды жйені ызметіне кері сер етеді [Капитонова Т.М., 1998, Сидоров Н.Ф., 1995]. Ауыр металл тздарымен (орасын мен кадмийді) траты улануды иммунды жйеге сері туралы зерттеулер кп, біра оларды инфекциялы ауруларды аымына патологиялы сері брын толы зерттелмеген.

Жедел бруцеллезде кез келген кері сер организмні иммунды жауабыны созылмалы трге ту рдісіні жоарылауы мен этиотропты емдеуді тиімділігіні тмендеуіне келеді. Бруцеллез кезінде бактерияа арсы емні серін жоарылату масатында интерферон, тимиялы факторлар, интерлейкин-2 препараттары олданылады. Біра жедел бруцеллезде интерферон индукторыны иммунды бзылысын реттеу жне созылмалы тріні алдын алу мселесі зерттелмеген. Бактериалы сйы интерферон индукторыны рамына кіретін бруцеллездік аллерген созылмалы бруцеллезді жеіл трлерінде науастарды емдеуге ойдаыдай олданылан, біра жедел бруцеллезді емдеу кезінде лі де олданылмаан. азастан Республикасында дайындалып емдік дрі ретінде пайдалануа рсат етілген интерферон индукторын олдану жедел бруцеллезбен науастанан адамды емдеу диссертациялы зерттеуді таы бір масаты болып табылады.

Зерттеуді масаты – Отстік азастан облысы жадайында (Кентау аласы мысалында) жедел бруцеллез аымыны ерекшеліктерін жне созылмалы трге келетін факторларды анытау жне отанды препарат - бактериалы сйы интерферон индукторыны тиімділігін зерттеу негізінде бруцеллезді емін жетілдіру.

Зерттеуді міндеттері:

1. Ауыз суда, таамда кадмий жне орасынны дегейі шектеулі млшерден жоарылаан айматаы жедел бруцеллезді клиникалы аымына тигізетін серін анытау.

2. Отстік азастан облысындаы наты жадайында олданылан жедел бруцеллезді ртрлі дістермен этиотропты емдеуді тиімділігіне салыстырмалы талдау жргізу.

3. Ауыр металл тздарымен (кадмий жне орасын) траты улануа шалдыан жедел бруцеллезбен ауыран науастарда бактериалы сйы интерферон индукторын олдануды тиімділігін баалау.

Зерттеуді ылыми жаалытары жне тжірибелік ндылыы

Алаш рет репрезентативті материалда крсетілді:

ауыр металл тздарымен (кадмий, орасын) траты улану жедел бруцеллезді клиникалы аымын згертетіндігі, ал аымын анытаанда жиі жеделдеу басталып жне айын гепатомегалияны, жедел сатылы згерістерді сирек кездесуі, біра айын полилимфоаденопатия жне буынды синдромны жиі орын алатындыы длелденді.

Отанды препарат - бактериалы сйы интерферон индукторын ауыр металл тздарымен траты улану салдарынан дамыан преморбидтік фонындаы жедел бруцеллезбен науастарды кешенді емінде олдану арылы емні тиімділігін жоарылатып, ауруды созылмалы рдіске ту жиілігін тмендетуге болатындыы аныталды.

орауа сынылан диссертацияны негізгі аидалары

Жедел бруцеллезді созылмалы трге жиі ауысуыны бір себебі адекватты емес этиотропты емді олдану (препараттарды, млшерін, емдеу затыын тадауда) болып табылады. Отстік азастан облысыны наты клиникалы тжірибесінде жедел бруцеллезді ртрлі емдеу схемасыны тиімділігін салыстырмалы талдау жргізгенде, екіншілік созылмалы бруцеллезді дамуыны е тмен крсеткіштері фторхинолондарды (ципрофлоксацин жне пефлоксацин) адекватты млшерде олдананда (59,2%), доксициклинді (86,2%), стрептомицинді (84,6%) жне гентамицинді (96,3%) болатыны байалды.

Ауыз суда, таамда кадмий жне орасынны дегейі шектеулі млшерден жоарылаан айматаы жедел бруцеллезді клиникалы крінісі фонды патология сері нтижесінде (кадмий жне орасынмен траты улану) згеретіні аныталды, бл созылмалы трге туді жоары дегейін амтамасыз етеді (азастанны баса айматарынан жоары), ал жу жолы жедел бруцеллезді аымына айтарлытай сер етпегендігі (баылау аймаымен салыстыранда) длелденді.

Бактериалы сйы интерферон индукторын жедел бруцеллезбен науастарды этиотропты терапияны адекватты схемасымен бірге кешенді емдеу – науастарды 91,7% тікелей клиникалы тиімділікке ол жеткізген, ал ауыр металл тздарымен траты улануы белгілі, преморбидтік фонындаы науастарды 70% инфекциялы рдісті созылмалы трге туіні алдын алынандыы аныталды.

Зерттеуді тжірибелік ндылыы

Зерттеу нтижелері ауыр металл тздарымен траты улануды жедел бруцеллезді аымын згертетіндігін крсетіп жне бл патологиямен ауыран науастарды з уаытында тиімді емдеуге ммкіндік береді. Бактериалы сйы интерферон индукторыны длелденген тиімділігі жедел бруцеллезбен ауыран науастарды кешенді емінде берілген отанды ндірістегі препаратты преморбидтік фоны бар, жедел бруцеллезді модификацияланан аымындаы науастарда ауыз су жне таамда кадмий жне орасынны дегейі шектеулі млшерден едуір жоарылаан айматарда олдануды негіздейді.

Зерттеу нтижелеріні ресми жариялануы

Диссертацияны негізгі аидалары баяндалды жне талыланды:

Халыаралы ылыми-тжірибелік конференция "Сейтен таылымы" (Ккшетау, 2007);

XII Халыаралы медицинадаы реабилитация мен иммунологиялы реабилитация бойынша конгресс (Таиланд, Паттай, 5-7 декабрь 2007); Халыаралы ылыми-тжірибелік конференция "Шоан таылымы-14" (Ккшетау, 24-26 суір, 2009),

Х.Жматов атындаы ГжЭО проблемалы комиссияда (ыркйек, 2010).

С.Асфендияров атындаы азМУ проблемалы комиссияда (ыркйек, 2010).

ылыми - зерттеу жмыстарыны жоспарларымен байланысы

Диссертация Р ДСМ Гигиена жне эпидемиология ЗИ «леуметтік маызды инфекцияларды р алуан клиникалы трлерінде лабораториялы диагностиканы, иммунологиялы бзылыстарды задылытары жне оны тзетуді салыстырмалы тиімділігі» ылыми зерттеу-жмысыны фрагменті № ГР 0100РК00657, шифр 06-Н (2003-2005).

Жариялаулар: Диссертация таырыбы бойынша 10 маала жары крді, оны ішінде 5 ылыми маала Р Білім жне ылым саласындаы баылау Комитеті бекіткен басылымдарда жары крді.

Авторды жеке лесі

Автор зерттеуді негізгі блімін зі орындады, дебиеттерге шолу, оан талдау жргізу, клиникалы лабораториялы зерттеулерге емделуді динамикасында жне катамнезінде талдау жргізді, бруцеллезге тн АБЛ-ды анытау дісін жне зі анытауды, статистикалы деу жне оны орытындылауды жргізді. Бірлескен авторларды атысуы шыарылан жмыстарда бейнеленді.

Диссертацияны рылымы мен клемі. Диссертациялы жмыс 116 компьютермен терілген бетте мазмндалан, 63 кесте, 15 суретпен ресімделген. Жмыс кіріспеден, дебиеттерге шолудан, негізгі блім, материалдар мен дістерден, зіндік зерттеу нтижелерінен, орытындыдан, тжырымнан, тжірибелік сыныстар мен дебиеттер тізімінен ралан. дебиеттер саны 198, оны 85 шет ел дебиеті.

НЕГІЗГІ БЛІМ

Зерттеу материалдары мен тсілдері

ылыми-зерттеу диссертациялы жмыс Х.Жматов атындаы ГжЭЗО жне.А.Яссауи атындаы ХТУ-де Кентау алалы жпалы аурулар ауруханасыны (ЖАА) базасында 2006-2008 жылдар аралыында жргізілді.

Кентау алалы жпалы аурулар ауруханасында 2006-2008 жылдар аралыында (жедел жне жеделдеу бруцеллезбен) ем абылдаан науастар саны 280 адамды рады. Оларды ішінде жедел бруцеллезбен 262 науас, жеделдеу бруцеллезбен 18 науас ем абылдаан. Жедел бруцеллез аымына байланысты орташа ауыр аымы 60%, ауыр аымы 40% кездесті.

Эпидемиологиялы анамнезі бойынша барлы науастар екі топа блінді. Жедел бруцеллезбен ауыран науастарды кпшілігі стационара кктемгіжазы мезгілдерде, яни мамыр, маусым, шілде, тамыз айларында тскен.

БСИИ –мен 60 науаса ем жргізілді, бруцеллезді орташа ауыр аымы мен 49 науас жне ауыр аымымен 11 науас амтылды. Оларды ішінде, ерлер - 37 (61,67%), йелдер– 23 (38,33%), орта жасы 40,98±13,15 жас.

Баылау тобына 56 науас жедел бруцеллезді орташа ауыр жне ауыр аымымен алынды. Жасы, жынысы бойынша науастар сас болды.

Науастар стандартты этиопатогенетикалы - ем антибактериалды, абынуа арсы, симптоматикалы ем абылдады. Этиотропты терапия кезінде фторхинолондар тобындаы препараттар ципрофлоксацин немесе пефлоксацин немесе доксициклин немесе доксициклин + рифампицинмен сынылан дозада жргізілді.

Негізгі топ этиопатогенетикалы еммен бірге БСИИ абылдады.

БСИИ 1 млшерде (107 интерферон - индукциялаушы бірлік) блшы етке кнара таайындалды, курсы – 7 кн.

БСИИ-мен кешенді емдеуді серін баалау масатында біз айын клиникалы белгілеріне емдеу схемасына байланысты салыстырмалы талдау жргіздік. Негізгі симптомдара ызба, тершедік, полинейромиалгия, алтырау, полиартралгия, басты ауыруы, лимфоаденопатия, гепатомегалия жатады. рбір симптомны айындылыын балл бойынша баалады: 0 балл – симптомдарды болмауы, 1 балл – лсіз айындалан белгі, 2 балл– жй айындалан белгі, 3 балл – жоары айындалан белгі. р науаса арналан жеке карта растырылып, ол картада науасты айын клиникалы белгілерін стационарда ем абылдаан барлы кезеі кндер бойынша бааланып отырды. орыта келгенде р симптом жиналан балла байланысты бааланады.

Емделгеннен кейін науастара катамнестикалы баылау 3, 6 айда, 1 жылда жргізілді.

Бруцеллезді клиникалы диагностикасы жедел/жеделдеу бруцеллезді анытауды стандартты анытамасына негізделді, Р ДСМ 15 желтосан 2006 жылы №623 бйрыына сйкес. Эпидемиологиялы анамнезді жинатау арылы инфекцияны жтыру ммкін жолдары аныталды.

Клиникалы диагноз баылауда болан жедел бруцеллезбен ауыран науастарда Райт (АР) жне Хаддлсон (ХР) реакцияларындаы арнайы антиденелерді, пассивті гемагглютинация реакциясы (ПГАР), бруцеллезге тн АБЛ-ды анытау (ГжЭО) арылы, Brucella гемодаылын (Кентау алалы СЭБ) бліп алу арылы длелденді. Бруцеллезге тн антиген байланыстыратын лимфоцитті (АБЛ) Б.В. Каральник жне П.Н. Дерябинні модификациясы бойынша тжірибелік жне баылау сынамалары арасындаы айырмашылыты тікелей емес розетка раушы тсілімен анытайды [1992, 2001].

Кентау аласыны санитарлы – гигиеналы сипаттамасын анытау шін лабораториялы зерттеу жргізгенде руда алдытары орналасан орындарда, суда, топырата, трындарды ан сарысуында, шашта ауыр металдарды, оны ішінде орасын, кадмий, сынап, мысты дегейі шектеулі млшерден арты крсеткішті крсетті. Кешенді санитарлы–гигиеналы зерттеу нтижелері бойынша кадмий жне орасынмен траты улануды клиникалы кріністері Е.К.Куандыков пен И.С.Молдалиевті зерттеу жмыстарында аныталды. Кентау аласында ішетін суда орасынны концентрациясы ШМ 5-12 есе, кадмий 2,1 есе жоары болды [Куандыков Е.К., 2008, Карымбаев К.К., 2006, Баешов А.Б., 2002, Молдалиев И.С.,1996].

Зерттеуді нтижелері.

Кентау алалы жпалы аурулар ауруханасында 2006-2008 жылдар аралыында бруцеллезбен ем абылдаан науастар саны 280 адамды рады. Жедел бруцеллез аымына байланысты орташа ауыр аымы 60%, ауыр аымы 40% кездесті.

Алиментарлы жол арылы жтырандар саны 61,43 ± 2,9%, ал жанасу жолы арылы жтырандар саны 38,57 ± 2,9% рады. Негізгі жу жолы- алиментарлы. ала трындарыны арасында жедел бруцеллезге шалдыу жиі байалады, бл термиялы толы делмеген ет, ст жне осылардан дайындалатын німдерді пайдалануа байланысты.

Барлы науастар стационара поликлиникадаы блімшелік дрігерді жолдамасымен келген. Науастар стационара кеш тскен, негізінен ауру басталаннан 15-25 кн ткеннен со тскендер 48,93%, ал 26-35 кннен со тскендер 35,71% рады. Стационара кеш тсуіні себебі дрігерлер арасында бруцеллезге деген кмндану болмаандыы, себебі бруцеллезбен тек ауыл трындары ана ауырады деген дстрлі ым бар. Кеш диагноз оюды себептеріні бірі дрігерлер эпидемиологиялы анамнезін толы срастырмауы, жедел бруцеллезді клиникасын толы білмеуі, ызба синдромы бар науастарды тексеру тртібін білмеуі.

Эпидемиологиялы анамнез 47,14% науастарда ешбір аныталмаан, ал 18,21% толы жиналмаан. Науастарда жедел бруцеллезді типтік клиникасы болуына арамастан 50% жадайда жпалы емес аурулар диагноздары ойылан (1-кесте).

1-кесте. Бруцеллезбен ауыран науастарды алашы ойылан диагноздарыны жиілігі
%
абс М ± m
ЖРВИ 32 11,43 ± 1,9
Пневмония 12 4,29 ± 1,2
Созылмалы пиелонефит 30 10,71 ± 1,8
Нейроцикуляторлы дистония 24 8,57 ± 1,7
Тонзиллит 31 11,07 ± 1,9
Ревматизм 10 3,57 ± 1,1
Барлыы 139 49,64 ± 3,0

Райт жне Хаддлсон реакциялары кдікті жне теріс нтижелі болан барлы науастара бруцеллезге тн АБЛ- ді анытау жне ПГАР жргізілді. Ол 66-науасты райды (2-кесте).

АБЛ дісі бруцеллезбен науастарды 86,36% о, 10,61% кдікті, ал алан 3,03% теріс нтиже крсетті.

Біратар науастарда гемодаыл бліне трса да, Райт жне Хаддлсон реакциялары теріс нтижелер берді.

Ауруды клиникалы мліметтеріне, бактериологиялы зерттеулерді, серологиялы тесттерді, АБЛ-ды анытауды нтижелеріне талдау жасап, иммунды жауапты бірінші антиген арнайы кезеін тіркелуін салыстыранда, оны біршама артышылыы аныталды: жоары арнайылы, жоары сезімталды, коюлуды арапайымдылыы, нтижесін тіркеуді жылдамдыы (1-2 кнде). Жедел жне жеделдеу бруцеллезді аымында серологиялы теріс нтижесіні жиілігін ескере отырып, АБЛ-ды анытау тсіліні диагностикалы маызыны жоары екені аныталды.

анды гемодаыла тексергенде 190 науастан (67,86%) B. melitensis аныталды. Біз зерттеген науастарда себінді нтижесіні о болу пайызыны жоары болуына араанда, жедел бруцеллезбен ауыратын науастарды саны аныталып жне ауруханаа жатандардан басым екендігін крсетіп отыр. Е.С.Белозёровты (1985) мліметтері бойынша гемодаыл 12,5–28,7% жедел бруцеллезбен, жеделдеу бруцеллезбен 12,3–20,7% науастарда кездесті.

2-кесте. Науастарды диагностикалы тестілеріні нтижелері.
Диагностика лы тест Нтижелер абс %
М ± m
Райт реакциясы теріс 42 15,00 ± 2,1
1/50 17 6,07 ± 1,4
1/100 7 2,50 ± 0,9
1/200 131 46,79 ± 3,0
1/400 77 27,50 ± 2,7
1/800 6 2,14 ± 0,9
1/1600 0 0,0 ± 0,0
Барлы о мнді 214 76,43 ± 6,5
Барлы теріс мнді жне кдікті 66 23,57 ± 4,5
Хаддлсон реакция теріс 42 15,00 ± 2,1
кдікті 11 3,93 ± 1,2
лсіз о 13 4,64 ± 1,3
о 120 42,86 ± 3,0
бірден о 94 33,57 ± 2,8
Барлы о мнді 214 76,43 ± 5,8
Барлы теріс мнді жне кдікті 66 23,57 ± 4,6
АБЛ о 57 86,36 ± 4,2
кдікті 7 10,61 ± 3,8
теріс 2 3,03 ± 2,1
Гемодаыл о 190 67,86 ± 2,8
теріс 90 32,14 ± 2,8
о 20 66,67 ± 8,6
ПГАР кдікті 6 13,33 ± 6,2
теріс 4 20,00 ± 7,3

Гиперэндемиялы айматардаы науастарды суперинфекциялануы да келесі себеп болуы ммкін [Курманова К.Б., Дйсенова А.К., 2002].

Жедел бруцеллезді талдау орытындысы бойынша: 2006 жылы жедел бруцеллезбен ауыран 107 науас аныталан, жедел бруцеллезбен ауыраннан кейін бір жыл ішінде ауруыны айта ршуі 31 науаста, 2-3 жыл ішінде айта ршуі 66 науаста, сауыу 10 науаста кездесті. Жедел жне жеделдеу бруцеллезді созылмалы трге туі (90%), А.К.Дйсенованы (2003) деректеріндегіден – 40-37% анарлым жоары болды.

Жедел бруцеллезді кеш диагноз ойылуы жне кеш ауруханаа тсуі, сері аз дрілерді жеткіліксіз млшерде жне емдік курсын толы абылдамауына байланысты болып отыр.

Сондытан біз жедел бруцеллезді аымына жне абылдаан этиотропты еміне байланысты талдады. 2006 жылы ауруханаа жатызылан науастара келесі ем таайындалан: канамицин 0,52 рет, стрептомицин 0,52 рет, доксициклин 0,12 рет, гентамицин 0,82 рет кніне.

2007 жылы жедел бруцеллезбен ауыран науастара пефлоксацин 400 мг кніне 2 рет, 20-30 кн абылдады (стационарда болан кндерінде), ципрофлоксацин 500 мг кніне 2 рет, доксициклин 0,1х2 рет 20-30 кн абылдаан. Ауруханадан шыарда барлы науастара емді жаластыруды, оны ішінде бактерияа арсы дрілерді 20-30 кн таайындады, (емні жалпы затыы 6 апта – 42 кн), ал емханалы дрігерлер емді толы абылдау ажет екендігін ескертіп, баылады.

Барлы антибактериалды препараттарды абылдаанда клиникалы тиімділікті дегейі дерлік бірдей болды (1-сурет). Біра, екіншілік созылмалы бруцеллезді алыптасуыны дегейі ерекшеленді (3-кесте). Аминогликозидтерді жне доксициклинді абылдаанда жаымсыз серлері жиі кездесті ( жрек айнуы, су, басты атты ауыруы).

2007жылы тиімді фторхинолондарды жне доксициклин жне доксициклин+рифампицинмен ретке келтірілген емін ендіру нтижесінде жедел бруцеллезді созылмалы трге туі 90,65%- дан 60,42%-а тмендеді.

2007 жылы жедел бруцеллезбен 96 науас ауыран, бір жыл ішінде айта ршуі 24 науаста, 2-3 жыл ішінде айта ршуі 34 науаста, сауыу 38 науаста аныталды.

1сурет. ртрлі емдеу схемасымен этиотропты емдегендегі клиникалы кріністеріні динамикасы.

3-кесте. Этиотропты ем абылдауына байланысты жедел бруцеллезді орытындысы.

  Фторхинолон Доксициклин Стрептомицин Гентамицин
Созылмалы трге туі 59,20% 86,20% 84,60% 96,30%
Жаымсыз серлеріні жиілігі 4,08% 53,23% 40,91% 35,71%
Препаратты ыстырылуы - 53,23% 40,91% 35,71%

Жедел бруцеллезді созылмалы трге ту жиілігі шынайы жоары дегейде, Алматы аймаына араанда (36,9%, p<0.001). Сондытан Кентау жне Алматы алаларындаы ЖАА емделген науастарды барлы клиника-зертханалы жне анамнездік мліметтеріне салыстырмалы талдау жргізілді. Клиникалы аымыны ерекшеліктері жиірек жадайда жеделдеу басталып, орташа алтырау жне тершедікпен, біра жиі полилимфоаденопатиямен аныталды. Сонымен атар баылау аймаымен салыстыранда, науастарда сирек жадайда гепато-спленомегалия байалды. Ал артралгия жне артрит трінде буынды синдром науастарды кпшілігінде кездесті.

4-кесте – Бруцеллезді клиникалы крінісі
Клиникалы крінісі Кентау Алматы
абс М ± m абс М ± m Р
Басталуы жедел 98 35 ± 2,9 170 90,91 ± 2,1 <0,001
жеделдеу 182 65 ± 2,9 17 9,09 ± 2,1 <0,001
алтырау жай 100 35,71 ± 2,9 7 3,74 ± 1,4 <0,001
орта 106 37,86 ± 2,9 34 18,18 ± 2,8 <0,001
айын 57 20,36 ± 2,4 143 76,47 ± 3,1 <0,001
жоары 17 6,07 ± 1,4 3 1,6 ± 0,9 <0,001
Тершедік жай 38 13,57 ± 2 5 2,67 ± 1,2 <0,001
орта 167 59,64 ± 2,9 128 68,45 ± 3,4 <0,05
айын 75 26,79 ± 2,6 54 28,88 ± 3,3 >0,05
Басты ауыруы 149 53,21 ± 3 62 33,16 ± 3,4 <0,001
Полилимфоаденит бар 234 83,57 ± 2,2 78 41,71 ± 3,6 <0,001
1-2 группада 213 76,07 ± 2,5 77 41,18 ± 3,6 <0,001
3-4 группада 21 7,5 ± 1,6 1 0,53 ± 0,5 <0,001
Гепатомегалия  105 37,5 ± 2,9 158 84,49 ± 2,6 <0,001
Спленомегалия  40 14,29 ± 2,1 95 50,8 ± 3,7 <0,001
Артралгии бар 264 94,29 ± 1,4 153 81,82 ± 2,8 <0,001
Артрит моно 113 40,36 ± 2,9 121 64,71 ± 3,5 <0,001
олиго 69 24,64 ± 2,6 21 11,23 ± 2,3 <0,001
поли 82 29,29 ± 2,7 11 5,88 ± 1,7 <0,001

Бл жадайда артритті ауру басталаннан 3-4 аптадан кейін байалуы метастатикалы жне иммунды комплекстік ошаты кріністерді ерте алыптасуы туралы млімет береді (4-кесте). Науастарда жиі білезікті майда буындары жне сауса буындары 42,86%, тізе буындары 41,07%, шынта буындары 36,43% аныталды.

Науастарда шынайы жиі лейкопения байалды, сондытан жартысынан кп науастарда ЭТЖ алыпты немесе шамалы жоарылаан. Жедел бруцеллез кезінде лейкопенияны корреляциясы рдісті ауырлыымен жреді. [Курманова К.Б., 1990].

Сондытан ЭТЖ-ны тмен крсеткіштері жедел фазаны белок німдеріні тмендігін крсетеді (5 –кесте).

5 –кесте. Бруцеллезбен ауыран науастарды перифериялы аныны крсеткіштері.
Крсеткіштер   Кентау Алматы
абс М ± M Абс М ± m Р
Лейкоциттер      < 3,0х109/л 37 13,21 ± 2,0 1 0,53 ± 0,5 <0,001
3,1-4,0х109/л 69 24,64 ± 2,6 62 33,16 ± 3,4 <0,05
4,1-8,5х109/л 171 61,07 ± 2,9 104 55,61 ± 3,6 >0,05
> 8,6 х109/л 3 1,07 ± 0,6 20 10,70 ± 2,3 <0,001
ЭТЖ 2-10 мм/са 161 57,50 ± 3,0 64 34,22 ± 3,5 <0,001
11-15 мм/са 48 17,14 ± 2,3 37 19,79 ± 2,9 >0,05
16-20 мм/са 20 7,14 ± 1,5 27 14,44 ± 2,6 <0,01
21-30 мм/са 25 8,93 ± 1,7 36 19,25 ± 2,9 <0,001
31-40 мм/са 20 7,14 ± 1,5 16 8,56 ± 2,0 >0,05
41-50 мм/са 4 1,43 ± 0,7 2 1,07 ± 0,8 >0,05
51-60 мм/са 2 0,71 ± 0,5 5 2,67 ± 1,2 >0,05

ан даылыны себіндісі о боланмен Райт жне Хаддлсон сияты агглютинация реакцияларыны нтижелері сенімді дегейде теріс жне кдікті екені аныталды (6 –кесте). Сондытан 9 науаста (АБЛ дісі жргізілген 66-науас)теріс жне кдікті нтиже крсетті, Алматы аласында жедел бруцеллезбен науастарда бір ретте байалмаан. [Дуйсенова А.К. и соавт., 2001].

дебиеттер негізіне сйенсек, ауыр металл тздары серінен ан жасау жйесі ауруларыны арасында иммунды жйені бзылысымен жретін ауруларда кадмий гемопоэзге сер етпейді, біра темірді тамапен сіірілуіне атысып оны сйек миына жарамдылыын тмендетеді. Кадмийді алыптан тыс сері нтижесінде темір препараттарымен емдеу тиімді микроцитарлы гипохромды анемияны дамуыны бір себебі болып табылады. Темір тапшылы анемияны кездесу жиілігі 68,21%. Сонымен атар ауыр металл тздарымен улану нтижесінде артериялы гипертензия 40 жаса дейінгі науастарда кездесуде, оны кездесу жиілігі 6,79%. Ауыр метал тздарыны адам азасына таам жне су арылы енуінен ас орыту жйесін заымдайды. Сондытан созылмалы гастрит 1,43%, созылмалы холецистит 6,43% кездесті.

Бізді зерттеген науастарымызда созылмалы пиелонефрит жоары жиілікте аныталып, протеинурия 57,86% кездесті. Бйректі заымдануыны жоары жиілікте болуы бірнеше себептермен тсіндіріледі. Ауыр металл тздарыны серінен за персистенцияланан протеинуриялы нефропатияны дамуына келеді [Карымбаев К.К., 2006], иммунды реактивтілікті тмендеуі астауша-тостаанша жйесіні созылмалы инфекциялы рдісіні дамуына келеді [Аскамбаева К.А., 2002].

6 –кесте. Науастарды диагностикалы тесттеріні нтижелері.
Диагности-калы тест Кентау Алматы
абс М ± m абс М ± m Р
Райт реакциясы теріс 42 15,00 ± 2,1 0 0,0 ± 0,0 <0,001
1/25 0 0,0 ± 0,0 13 6,95 ± 1,9 <0,001
1/50 17 6,07 ± 1,4 16 8,56 ± 2,0 >0,05
1/100 7 2,50 ± 0,9 35 18,72 ± 2,9 <0,001
1/200 131 46,79 ± 3,0 45 24,06 ± 3,1 <0,001
1/400 77 27,50 ± 2,7 49 26,20 ± 3,2 >0,05
1/800 6 2,14 ± 0,9 21 11,23 ± 2,3 <0,001
1/1600 0 0,0 ± 0,0 4 2,14 ± 1,1 <0,05
1/3200 0 0,0 ± 0,0 4 2,14 ± 1,1 <0,05
Хаддлсон реакциясы теріс 42 15,00 ± 2,1 0 0,0 ± 0,0 <0,001
кдікті 11 3,93 ± 1,2 0 0,0 ± 0,0 <0,001
лсіз о 13 4,64 ± 1,3 14 7,49 ± 1,9 >0,05
о 120 42,86 ± 3,0 0 0,0 ± 0,0 <0,001
бірден о 94 33,57 ± 2,8 173 92,51 ± 1,9 <0,001
АБЛ теріс 2 3,03 ± 2,1 0 0,0 ± 0,0 >0,05
кдікті 7 10,61 ± 3,8 0 0,0 ± 0,0 <0,001
о 57 86,36 ± 4,2 16 100,00 ± 0,0 <0,001
7 – кесте. Бруцеллезді осалы аурулары
Крсеткіштер Кентау Алматы Р
абс М ± M абс М ± m
Темір тапшылыты анемия 191 68,21 ± 2,8 2 1,07 ± 0,8 P<0,001
Созылмалы пиелонефрит 162 57,86 ± 3,0 11 5,88 ± 1,7 P<0,001
Артериалы гипертензия 19 6,79 ± 1,5 0 0,00 ± 0,0 P<0,001

Кп жадайларда жедел бруцеллезбен ауыран науастарды тиімді болу шін, сер етуші факторларды серінен дамитын иммунды бзылыстарды алпына келтіру кзделу керек: созылмалы аурулар, созылмалы инфекция кзі, экологиялы факторлар [Курманова К.Б. и соавт. 2004]. Мндай мселені шешу шін жне жедел бруцеллезді емдеуді тиімділігін арттырып, созылмалыа ласуын алдын-алу шін ртрлі иммунды препараттар таайындалды, оны ішінде – альфа-интерферон [Журина Е.В., 1993], рекомбинантты интерлейкин-2 [Абдыкулова А.Б., 2007]. БСИИ созылмалы бруцеллезді емдеуде біратар жетістіктерге ол жеткізді. Осы аталандарды барлыы БСИИ-ны жедел бруцеллезбен ауыран науастара таайындауа негіз болып табылады.

БСИИ-ны клиникалы тиімділігін анытау масатында 2008жылы жедел бруцеллезбен ауыран науастарды 2 топа бліп арастырды. 1-ші топа жататындар (негізгі, n=60) этиопатогенетикалы еммен бірге БСИИ абылдады. 2-ші топтаылар (баылау, n=56) тек ана этиопатогенетикалы ем абылдады.

Негізгі топтаы науастарды кпшілігі инфекциялы рдісті орташа ауыр аымына жататындар. Ауруды барысы айын токсикалы кріністермен, сонымен атар ошаты заымдануларды болуымен байалды.

2 топтаы науастарда да Br. melitensis гемодаылы (71,67%-негізгі топ жне баылау топ-60,71%) екендігі, екі топта да арнайы антидене жоары титрді 1:200 жне одан жоары крсетті. Осы мліметтерге сйенсек екі топтада науас азасыны бактериямен жоары дегейде заымдананы жне азада инфекциялы рдістерді айын белсенділігіні жріп жатанын крсетеді.

Негізгі жне баылау топтарына БСИИ-мен емдеуді рдісінде (этиотропты еммен бірге) клиникалы белгілеріні затыына зерттеу жргізгенде клиникалы белгілеріні затыыны арасында шынайы айырмашылытар аныталан жо (8 –кесте).

8-кесте. Емдеу рдісіндегі клиникалы кріністеріні затыы (балл бойынша).

Cимптомдар Негізгі топ (n=60) Баылау тобы (n=56)
  M ± m M ± m t
ызба 8,5 ± 6,31 5,51 ± 4,06 >0,05
Тершедік 6,9 ± 6,95 9,32 ± 7,47 >0,05
Полинейромиалгия 12,5 ± 3,6 16 ± 6,01 >0,05
алтырау 7,81 ± 6,37 4,85 ± 4,04 >0,05
Басты ауыруы 6,43 ± 4,7 9,58 ± 4,3 >0,05
Лимфоаденопатия 9,39 ± 6,84 12,1 ± 8,82 >0,05
Гепатомегалия 8,35 ± 6,12 14,4 ± 3,83 >0,05
Полиартралгия 8,69 ± 6,79 13,92 ± 8,62 >0,05

Екі топты еміне байланысты айын клиникалы симптомдарыны жиналан баллы 2-суретте крсетілген. рбір науастаы клиникалы симптомны динамикасын зерттегенде екі топта да шынайы айырмашылы байалмады.

Жедел бруцеллезбен науастарда тимиялы факторларды (тималин, Т-активин, тимоген) жне рекомбинантты интерлейкин-2 олдананда,

осындай кріністер байалан [Курманова К.Б., 1990, Абдыкулова А.Б., 2007].

2-сурет. Емдеу нтижесіні балл бойынша негізгі симптомдарыны клиникалы крінісіні динамикасы.

Ескерту –абсцисс осімен- стационардаы емделу кндері.

БСИИ таайындалан науастарды кпшілігінде жаымсыз сер болан жо, ал кейбір науастарда БСИИ енгізгенде жергілікті реакция ызару трінде (1) жне кей науастарда жалпы реакция, яни басты ауырсынуы (4), ызба (5), буын ауруыны кшеюі (6), 9 науаста БСИИ енгізгенде тез арада тершедікті, лсіздікті тмендеуі аныталан.

Кесте 9– Жедел бруцеллезбен науастарды екі схемалы этиопатогенетикалы терапияны за кезедегі тиімділігіні жиынтыы

Емні тиімділігі Негізгі топ (n=60) Баылау тобы (n=56) P
тікелей клиникалы тиімділігі
Толы клиникалы сауыу 55 (91,7%) 48 (85,7%) P>0,05
Клиникалы жасару 5 (8,3%) 8 (14,3%) P>0,05
емделгеннен 3 айдан кейін
Симптомдарды жааруы жне ошаты кріністерді пайда болуы 3 (5%) 6 (10,7%) P>0,05
емделгеннен 6 айдан кейін
Созылмалы трге туі 9 (15%) 13 (23,2%) P>0,05
емделгеннен 1 жылдан кейін
1 жылдан кейінгі ршуі 6 (10%) 15 (26,8%) P <0,01
Барлы ршу 18 (30%) 34 (60,7%) P <0,001
Барлы сауыу 42 (70%) 22 (39,3%) P <0,001


Pages:     || 2 |
 



<
 
2013 www.disus.ru - «Бесплатная научная электронная библиотека»

Материалы этого сайта размещены для ознакомления, все права принадлежат их авторам.
Если Вы не согласны с тем, что Ваш материал размещён на этом сайте, пожалуйста, напишите нам, мы в течении 1-2 рабочих дней удалим его.